Monopolizacja to ... Pojęcie, podstawowe formy, konsekwencje

Gospodarka rynkowa z mechanizmami regulującymi wolną konkurencję i przedsiębiorczość w znacznym stopniu przyczyniła się do ukształtowania obrazu świata, jaki mamy dzisiaj. Zalety tego rodzaju systemu są niezaprzeczalne, ale nie zawsze tak było. Ponadto do tej pory niektóre sektory gospodarki różnych krajów mają monopolistyczne podstawy. Jest to jedyna możliwa opcja ich skutecznego funkcjonowania. Czym jest monopol? Jaka jest jego istota?

Ujawniamy tę koncepcję

Monopol to sytuacja rynkowa, gdy duże przedsiębiorstwo lub jego stowarzyszenie zajmujące się produkcją i sprzedażą unikatowych produktów dominuje w branży. Taki podmiot jest chroniony przed konkurencją. Jest jedynym przedstawicielem rynku produkującym określony produkt.

Ponieważ monopolistyczne przedsiębiorstwo znajduje się w uprzywilejowanych warunkach istnienia i jest jedynym źródłem zaopatrzenia, nie trzeba się obawiać wielkości popytu. Daje mu to możliwość niezależnego ustalania cen i planowania procesów produkcyjnych pod kątem cech jakościowych i ilościowych. Tak więc monopolizacja to przejęcie całego rynku lub jego większego udziału przez jedną dużą firmę.

We współczesnym ustawodawstwie taka działalność jest definiowana jako nadużywanie przez jednostkę gospodarczą jej pozycji wobec gospodarki i obowiązujących przepisów.

Charakterystyka rynku zmonopolizowanego

Wśród nich są:

• Obecność tylko jednego sprzedawcy.
• Produkt lub technologia jest wyjątkowa i niezbędna. Dlatego kupujący nie mają wyboru.
• Istnieją nie do pokonania bariery wejścia na rynek konkurentów.
• Firma dyktuje swoją cenę rynkowi.
• Legalne Kiedy państwo celowo tworzy monopol, pozostaje pod jego całkowitą kontrolą. Aby uniknąć konkurencji na poziomie legislacyjnym, ogłoszono zakaz wjazdu podobnych przedsiębiorstw do określonej branży.
• Naturalne Bariery w wejściu konkurentów tworzą się sami. Na przykład usługi użyteczności publicznej są regulowane przez państwo iz całkowicie naturalnych powodów konkurencja nie jest tutaj dozwolona.
• Ekonomiczny. Tego rodzaju bariery na rynku organizuje sam monopolista lub pojawiają się one z powodu sytuacji politycznej lub gospodarczej w kraju.

Rodzaje barier wejścia na rynek monopolistyczny

Przyczyny pojawienia się monopoli:

• Istnieje wiele sektorów gospodarki, którymi najlepiej zarządzać jedna firma lub państwo. Sektory takie obejmują: zaopatrzenie w energię, dostawy gazu i wody, transport rurociągowy, pocztę, transport kolejowy, metro itp. Korzyści skali dzięki braku konkurencji sprawiają, że monopol w tych sektorach jest stabilny finansowo.
• Posiadanie unikalnego zasobu lub technologii. Monopolizacja jest zjawiskiem przejściowym, dopóki konkurenci nie dogonią firmy, która osiągnęła postęp.
• Zmniejszone zapotrzebowanie na produkt. Niski poziom popytu prowadzi również do powstania naturalnego monopolu, ponieważ wszyscy rozumieją niestosowność tworzenia konkurencji w związku z niskim popytem.
• Stowarzyszenie największych firm w branży. Firmy mogą dobrowolnie połączyć się w celu wyeliminowania konkurentów. Przymusowe połączenie lub nawet przejęcie może również nastąpić, gdy odnosząca sukcesy firma kupi mniejszego lub bardziej rentownego konkurenta.

Klasyfikacja

Monopolizacja jest wieloaspektowym złożonym zjawiskiem, dlatego wyróżnia się wiele jej rodzajów, w zależności od tego, co należy przyjąć za podstawę. Najczęstsze kryteria klasyfikacji są następujące.

Ze względu na własność rodzaje monopoli to:

• państwo;
• prywatny.

Ze względu na charakter i przyczynę wystąpienia:

• Naturalne Ze względu na ograniczone zasoby lub cechy produkcji dóbr ekonomicznie bardziej opłacalne i wydajne jest tworzenie monopolu.

Na przykład zasobami naturalnymi, takimi jak ropa i gaz, zarządza wyłącznie państwo.

• Sztuczne. Ten rodzaj monopolu powstaje w przypadku połączenia jednostek lub braku konkurentów.
• Tymczasowe, gdy firma jest tymczasowym monopolistą, o ile ma unikalny produkt lub technologię i nie ma konkurentów. Przepis ten będzie obowiązywał, dopóki inne przedsiębiorstwa nie zaczną wytwarzać podobnego produktu.
• Legalne. Dozwolone przez państwo. Chroniony przed konkurencją przez pole prawne.

Zgodnie z poziomem regulacji państwowych:

• Pośrednio kontrolowane. Są tworzone przez podmioty gospodarcze i podlegają nadzorowi państwa.
• Bezpośrednio regulowany. Monopole są tworzone i porządkowane z woli państwa w interesie publicznym.

Ze względu na charakter terytorialny: lokalny, regionalny, krajowy i międzynarodowy.

Rodzaje monopoli - cała sekcja teorii ekonomii. W związku z wszechstronnością istnieje również separacja form. Rozważ ich odmiany.

Formy monopoli

Najprostszy jest kartel, ponieważ każdy z uczestników zachowuje niezależność ekonomiczną. Chodzi przede wszystkim o wymianę informacji i zawarcie porozumienia w sprawie cen i podziału rynków.

Syndicate - połączenie kilku firm z jednej branży, w wyniku czego każda z nich zachowuje kontrolę nad własnymi mocami produkcyjnymi, ale działalność handlowa prowadzona jest za zgodą stron. Z reguły ogólny dział sprzedaży jest tworzony w celu uproszczenia operacji.

Zaufanie to stowarzyszenie kilku firm reprezentujących jeden lub kilka sektorów gospodarki. Nastąpiło połączenie zarządzania produkcją, marketingiem i finansami. Zgodnie z procentowym udziałem każdej organizacji we wspólnej sprawie następuje podział udziałów, a następnie zysk.

Koncern - stowarzyszenie firm z różnych branż oparte na dywersyfikacji. Zachowana zostaje prawna niezależność uczestników, a jednocześnie powstaje jedno centrum finansowe. Zwiększa to potencjał rozwoju produkcji.

Konglomerat - połączenie lub przejęcie zdywersyfikowanych spółek w celu ujednoliconej kontroli finansowej. Przedsiębiorstwa mogą znajdować się w całkowicie niepowiązanych branżach. Głównym celem tego jest dywersyfikacja.

Ocena stopnia monopolizacji rynku

Zależy to od rozpowszechnienia tego lub innego rodzaju relacji w gospodarce. Aby ocenić poziom monopolizacji i konkurencji, należy:

• Rynek to czysta walka. Jest to sytuacja, w której istnieje wiele firm oferujących różnorodne produkty na dużą skalę produkcja masowa. Ponadto praktycznie nie ma barier dla wejścia nowych uczestników w stosunki gospodarcze.
• Rynek konkurencji monopolistycznej. W branży jest wielu sprzedawców oferujących wymienne zróżnicowane produkty, więc istnieje ryzyko, że przy nieodpowiednim zawyżeniu ceny nabywca może udać się do tańszego konkurenta. Jest to najczęstszy typ. struktura rynku na dzisiaj. Może to obejmować producentów znanych marki odzieży sportowej marki kosmetyczne itp.

• Oligopol Ten rodzaj struktury rynku występuje, gdy liczba firm produkujących podobne i towary wymienne nie przekracza pięciu. Bariery wejścia są bardzo wysokie.Dlatego często, ale nie zawsze, występuje spójność między konkurentami. W takim przypadku mogą zgodzić się na podział rynku między siebie. Przykładami są producenci samolotów i firmy motoryzacyjne.
• Monopol W tym przypadku nie ma konkurencji, jest to dokładne przeciwieństwo pierwszego typu urządzenia rynkowego.

Wskaźniki monopolizacji

Jednym z nich jest liczba producentów wytwarzających dany produkt oraz ich podział na grupy w zależności od wielkości i specjalizacji. Aby ocenić poziom monopolizacji, analizują także wielkość udziału w rynku producentów.

Inne wskaźniki:

• Ustalenie, jaka część całkowitej wielkości rynku przypada małym, średnim i dużym przedsiębiorstwom.
• Indeks Hirschmana-Herfindela jako główny współczynnik monopolizacji jest wyrażony jako suma kwadratów udziałów spółek w procentach. Rynek nie jest wychwytywany, gdy wskaźnik jest poniżej 1800. W takim przypadku dopuszcza się możliwość fuzji i przejęć. Jeśli stosunek ten wynosi między 1800 a 2500, istnieje pewne ryzyko, że duże przedsiębiorstwo przejmie zbyt duży udział w rynku, co pozwoli mu dyktować swoje zasady pozostałym konkurentom i klientom. W takim przypadku wymagana jest zgoda państwa na połączenie spółek. Jeżeli wskaźnik indeksu okaże się większy niż 2500, wówczas jakiekolwiek powiększenie przedsiębiorstwa poprzez przejęcie lub połączenie jest zabronione.

Pozytywne aspekty: istnieje wiele sektorów gospodarki, w których konkurencja jest niedopuszczalna. Obecność monopolu na tych obszarach przyczynia się do racjonalnej alokacji zasobów i oszczędności ze względu na czynnik produkcji masowej i redukcję kosztów. Kontroli nad zasobami naturalnymi, zaawansowanymi technologicznie i militarnymi osiągnięciami, narzędziami i przedsiębiorstwami o szczególnym znaczeniu nigdy nie należy do prywatnych rąk. Najbardziej efektywne będzie zarządzanie jedną firmą.

Główne negatywne konsekwencje monopolizacji związane są z brakiem konkurencji. Prowadzi to do długiej listy negatywnych czynników wpływających na rozwój gospodarki kraju.

Konsekwencje monopolizacji

1. Ponad ceny.
2. Niewystarczająca alokacja zasobów.
3. Brak zachęt do aktualizowania mocy produkcyjnych i wprowadzania nowych technologii.
4. Zmniejszona wydajność produkcji.
5. Ryzyko dla sprawnie funkcjonującego sektora gospodarki.

Regulacja monopolu

Państwo niestrudzenie monitoruje stan rynku. Zapewnia równowagę między konkurencją a monopolizacją. W przeciwnym razie nadmierny wzrost liczby firm dominujących może zakłócić funkcjonowanie całej branży. Jak każdy inny element gospodarki, działalność monopoli jest kontrolowana przez wyspecjalizowany organ. Jego głównymi celami są:

• Regulacja cen
• Tworzenie i utrzymywanie zdrowej konkurencji.
• Zapewnienie wolności gospodarczej wszystkim podmiotom gospodarczym na rynku.
• Formowanie i utrzymanie jedności przestrzeni gospodarczej.

Zatem konkurencja i monopolizacja to dwie radykalnie różne koncepcje, będące przeciwwagą dla siebie. Oba mają jednak podwójną charakterystykę, co oznacza obecność danych struktury rynku zarówno pozytywne, jak i negatywne strony. Konkurencja jest niezbędna do stopniowego rozwoju wszystkich sektorów gospodarki. Jednak, jak pokazuje praktyka większości państw, struktur monopolistycznych nie można zrezygnować z żadnego z nich.

Monopolizacja jest rozsądnym ekonomicznie zjawiskiem w niektórych sektorach rynku. Ale bez jego regulacji możliwy jest negatywny wpływ na rozwój branży. Właśnie dlatego opracowano przepisy antymonopolowe, które pozwalają kontrolować sytuację i zachować równowagę między tymi dwoma rodzajami stosunków gospodarczych.