Konkurencja oligopolistyczna jest modelem rynkowym, w którym dominuje niewielka liczba przedsiębiorstw. W przypadku, gdy w relacjach gospodarczych są tylko dwaj uczestnicy, stosuje się termin „duopol”.
Dobrze znane modele konkurencji
Zgodnie z liczbą uczestników ekonomiści wyróżniają następujące rodzaje konkurencji: czystą, oligopolistyczną, monopolistyczną. Czysta konkurencja charakteryzuje się dużą liczbą uczestników, którzy aktywnie walczą o konsumenta. W przypadku monopolu ten lub inny przemysł reprezentowany jest tylko przez jeden podmiot. Jeśli mówimy o oligopolu, liczba uczestników rynku jest ograniczona.
Charakterystyczna konkurencja oligopolistyczna
Oligopol to praca na rynku ograniczonej liczby firm. Ich liczba zwykle wynosi od 1 do 10. Ten model rynku charakteryzuje się następującymi cechami:
- duża liczba nabywców, o którą walczy niewielka liczba firm, zapewniająca większość dostaw;
- w większości przypadków konkurencja oligopolistyczna koncentruje się wokół jednorodnych produktów, aw przypadku ich zróżnicowania, dla wygody badań przeprowadzana jest operacja agregacji;
- istnieje wiele istotnych przeszkód i barier wejścia na rynek;
- z uwagi na współzależność przedsiębiorstw stanowiących oligopol zewnętrzna kontrola cen jest bardzo ograniczona;
- przy ustalaniu wartości produktu lub usługi istnieje możliwość zmowy między przedsiębiorcami;
- jeśli jedna lub kilka firm charakteryzuje się dużym udziałem w rynku, mogą wpływać na ceny.
Pozytywne i negatywne strony oligopolu
Konkurencja oligopolistyczna charakteryzuje się następującymi pozytywnymi aspektami:
- firmy działające w ramach tego modelu przywiązują dużą wagę do finansowania i prowadzenia badań i prac rozwojowych;
- ze względu na fakt, że stosowane są głównie pozacenowe metody konkurencji, z czasem asortyment się różnicuje.
Jeśli mówimy o negatywnych aspektach takiego zjawiska, jak rynek konkurencji oligopolistycznej, możemy wyróżnić:
- ze względu na wysokie prawdopodobieństwo zmowy cenowej i produkcyjnej oligopol może zyskać cechy monopolu;
- dość rzadko stosuje się obniżkę cen ze względu na korzyści skali;
- stosowanie pozacenowych metod konkurencji zmusza oligopolistów do uciekania się do dodatkowych kosztów, co zwiększa koszt towarów;
- ponieważ firmy mają możliwość ścisłego kontaktu, regulacja ich działalności z zewnątrz staje się prawie niemożliwa;
- dość powszechna jest sytuacja, w której producenci nie pracują, aby obniżyć koszty, ale starają się je pokryć poprzez zwiększenie kosztów towarów.
Główne formy połączenia jednostek gospodarczych
Można powiedzieć, że rynek oligopolistyczny jest podobny do rynku konkurencji monopolistycznej. Jest to szczególnie widoczne w sytuacji, gdy przedsiębiorstwa koncentrują się w różnego rodzaju stowarzyszeniach, które mogą przyjmować następujące formy:
- zaufanie implikuje związek organizacji wytwarzających jednorodne produkty, w wyniku czego członkowie całkowicie tracą niezależność ekonomiczną;
- utworzono syndykat, aby sprzedawać produkty za pośrednictwem wspólnych kanałów;
- kartel oznacza porozumienie w sprawie wielkości produkcji i polityki cenowej, które mogą być publiczne lub niepisane;
- konsorcjum powstaje na określony czas, dopóki nie zostanie osiągnięty ustalony wspólny cel;
- konglomerat łączy firmy o zróżnicowanej produkcji przy zachowaniu względnej niezależności;
- Obawy powstały w związku ze wspólną działalnością zróżnicowanych firm, które mają wspólne lub podobne interesy gospodarcze;
- Holding jest stowarzyszeniem, w którym organ zarządzający kontroluje działalność przedsiębiorstw, ale sam nie angażuje się w prace produkcyjne.
Model kartelu
Oligopolistyczne modele konkurencji wyróżniają się obecnością lub brakiem spójności między działaniami firm działających w ramach tego mechanizmu. Jeśli mówimy o kartelach, mamy na myśli porozumienie (spisek), które oznacza koordynację wielkości i asortymentu produktów, a także polityka cenowa. W rezultacie przedsiębiorstwa mają możliwość uzyskania takich samych korzyści ze swojej działalności, jak w przypadku monopolu.
Ponieważ kartel jest nielegalny, przedsiębiorcy próbują nadać mu status organizacji państwowej lub międzynarodowej (na przykład OPEC). Biorąc jednak pod uwagę, że z czasem każdy z uczestników dąży do uzyskania jeszcze większych korzyści, stowarzyszenie szybko się rozpada.
Model przywództwa
Konkurencja oligopolistyczna nie oznacza równości uczestników rynku. Każdy z nich stara się wyróżniać w ten czy inny sposób, aby zajmować najwyższe pozycje. Lider ma możliwość ustalenia tempa produkcji, a także wprowadzenia nowych technologii. Chodzi również o podniesienie lub obniżenie ceny. Jeśli chodzi o resztę uczestników rynku, mogą oni reagować tylko na działania lidera.
Model Cournota
Jeśli mówimy o tym modelu, warto zauważyć, że kierownictwo każdej organizacji z pewnością opracowuje prognozy rozwoju rynku, a także działania konkurentów, zgodnie z którymi budowane są dalsze działania. W trakcie funkcjonowania dokonywane są pewne korekty, w wyniku których każda firma ma określony udział w rynku. W przyszłości proporcje te zostaną zapisane.
Wojna cenowa
To naturalne, że każde przedsiębiorstwo działające na rynku oligopolistycznym dąży do zajęcia pozycji lidera przy użyciu wszystkich dostępnych metod konkurencji. Jednym z najbardziej skutecznych jest obniżenie cen. Ponadto wszystkie inne firmy zaczynają reagować symetrycznie. To wojna cenowa. Redukcja kosztów następuje do momentu zamknięcia słabszych firm i przekształcenia rynku w monopol z jednym uczestnikiem.
Konkurencja oligopolistyczna - przykłady
Jeśli mówimy o oligopolu, to najbardziej uderzający przykład można uznać za rynek elektryczny. Na samym początku rozwoju postępu naukowego i technologicznego producenci starali się ustalić, ile i za jaką cenę będą wytwarzane produkty. W tej chwili każdy z producentów elektroniki stara się przełamać rozwój zaawansowanych technologii. Ale jeśli mówimy o polityce cenowej, widzimy, że przedział cenowy jednorodnych towarów ma stosunkowo niewielką rozproszenie, co daje prawo do rozmowy o zmowie.
Przykładem oligopolu może być także sfera produkcji pojazdów. Możemy mówić zarówno o samolotach, samochodach i innych przedmiotach. Warto zauważyć, że istnieją znaczące bariery wejścia na ten przemysł. Polegają one na dostępności pewnej bazy materiałowej i technicznej, która pozwoli na wytworzenie złożonego i konkurencyjnego produktu. Jeśli mówimy o liczbie uczestników rynku, ich liczba jest ograniczona.
Wnioski
Konkurencja oligopolistyczna to sytuacja rynkowa, na której działa ściśle ograniczona liczba firm. Ich liczba waha się od 2 do 10. Jednocześnie warto zauważyć, że istnieją znaczące ograniczenia zarówno wejścia, jak i opuszczenia branży. Ponadto model ten charakteryzuje się dużym prawdopodobieństwem zmowy w odniesieniu do zakresu produktów, ich wielkości i polityki cenowej. W takim przypadku sytuacja rynkowa staje się monopolem.
Sytuacja na rynku oligopolistycznym może się rozwijać zgodnie z kilkoma scenariuszami, które odpowiadają kilku dobrze znanym modelom. Najczęstszym jest kartel, który obejmuje organizację spisku cenowego i ilościowego. Biorąc pod uwagę, że takie działania są nielegalne, z czasem otrzymają oficjalny status. Może również istnieć model przywództwa. Mówimy o tym, że w oligopolu jest przedsiębiorstwo, które jako pierwsze stosuje zmiany technologiczne, asortymentowe i cenowe. Zawodnicy nie mają wyboru, muszą reagować symetrycznie.
Model Cournota odnosi się do faktu, że przedsiębiorstwa zdobywają określone udziały w rynku, po czym sytuacja pozostaje niezmieniona. Jeśli chodzi o wojnę cenową, wówczas przedsiębiorstwa na przemian obniżają ceny w celu zwiększenia sprzedaży. W rezultacie wielu z nich zbankrutowało i pozostaje tylko jeden, który staje się monopolistą.
