W trakcie opracowywania i wdrażania decyzji związanych z ogólnymi lub specjalnymi obszarami pracy organów do spraw wewnętrznych, a także podczas analizy wyników działań organów w ogóle lub za pośrednictwem określonych służb, często stosuje się pojęcie „środowiska operacyjnego”. Z oczywistą oczywistością kwestia wyjaśnienia tego terminu jest obarczona pewnymi trudnościami. Zastanówmy się, jakie jest środowisko operacyjne. 
Problem terminologiczny
Trudność wyjaśnienia definicji wynika przede wszystkim z braku interpretacji prawnej. Wynika to z faktu, że termin „środowisko operacyjne” odnosi się przede wszystkim do działań zarządczych. Ponadto istnieje kilka podejść do interpretacji przedstawicieli nauki i praktyków. Najczęstsze jest jednak podejście kryminologiczne. Zgodnie z nim przestępczość jest kluczowym elementem w jej różnych przejawach.
Środowisko operacyjne: definicje
Jak wspomniano powyżej, w nauce i praktyce istnieje kilka podejść do wyjaśnienia tego terminu. Tak więc, zdaniem V.D. Malkova, środowisko operacyjne wiąże się ze zmianami cech społeczno-demograficznych populacji, struktury i dynamiki przestępczości, a także przedmiotowego składu aktów. G. A. Tumanov wyraża przeciwny punkt widzenia w odniesieniu do treści tego terminu. Jego zdaniem definicja zależy od warunków i czynników środowiskowych. Tumanov uważa to za wszystkie systemy społeczne, które nie są objęte Ministerstwem Spraw Wewnętrznych.
Odnosi się do nich czynniki ekonomiczne, geograficzne, klimatyczne, społeczno-demograficzne i inne. Ponadto przestępczość jest jednym z elementów środowiska zewnętrznego. Jest uważany za szczególny system. G. G. Zuykov uważa, że środowisko operacyjne daje wyobrażenie o zawartości informacyjnej pracy ATS. Odzwierciedla wskaźniki przestępczości, warunki środowiskowe i porządek publiczny. Według Zuykova ocena sytuacji operacyjnej przeprowadzana jest na podstawie informacji o popełnionych czynach, kręgu osób wchodzących w zakres uprawnień organów ścigania, a także warunków i przyczyn nielegalnych działań. 
Wnioski
Porównując powyższe interpretacje, można zauważyć, że podana przez Malkova definicja jest zbyt wąska. Przy takim podejściu niemożliwe jest uzyskanie pełnego obrazu stanu środowiska operacyjnego. W takim przypadku możemy jedynie określić dominujący wskaźnik przestępczości. Jednocześnie prawdopodobieństwo podjęcia proaktywnych działań wydaje się raczej niskie. Definicja zawiera abstrakcyjną analizę zjawiska przestępczości. W trakcie tego nie bierze się pod uwagę czynników, które go determinują i są z nim związane.
Podejście Tumanowa wydaje się bardziej poprawne. Niemniej jednak nie definiuje jasno czynników zewnętrznych, które mają istotne znaczenie. Jednak Tumanow nie podnosi kwestii konieczności uwzględnienia naruszeń administracyjnych. Wskazuje, że można je postrzegać jako element środowiska operacyjnego. Takie podejście nie tylko pozbawia definicję jasności, ale także znacznie komplikuje praktykę jej stosowania. Najbardziej znacząca jest interpretacja Zuykova. Ale nawet w nim opis warunków zewnętrznych wymaga korekty.Przede wszystkim należy określić czynniki społeczne i ekonomiczne. 
Opcjonalnie
W teorii zarządzania istnieje inne podejście do koncepcji środowiska operacyjnego. Zgodnie z nim rozważane zjawisko jest przedstawione jako system składający się z dwóch ustrukturyzowanych podsystemów. Są to środowisko zewnętrzne, w którym działa Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i jego jednostki. Drugi podsystem to sam organ ścigania, który działa w ramach swoich kompetencji. Wskaźniki charakteryzujące środowisko zewnętrzne to czynniki społeczno-polityczne, gospodarcze, ideologiczne, demograficzne, narodowe, geograficzne i inne. Jeśli chodzi o organ ścigania, działający jako względnie oddzielny podsystem, zakres funkcji jest określony za pomocą jego środków i sił. Wspólny dla obu składników jest wskaźnik przestępczości i innych naruszeń prawa i porządku. 
Wyjaśnienie
Wszystkie powyższe interpretacje o pewnym poziomie niezawodności charakteryzują istotę środowiska operacyjnego. Istnieje jednak znacząca wada, którą można do nich przypisać. Jest to związane z niedocenianiem znaczenia całego kompleksu czynników determinujących środowisko operacyjne. Jeśli mówimy o kompleksowej analizie, powyżsi autorzy biorą pod uwagę tylko poziom i wyniki walki z przejawami przestępczości. W tym przypadku nie mówimy o systemie, a jedynie zjawisku, które nie ma żadnego praktycznego znaczenia.
Wskaźnik przestępczości
Przydział tego wskaźnika jako jedynego lub priorytetowego podczas analizy sytuacji operacyjnej pozwala nam ocenić pracę głównie policji kryminalnej. Jednocześnie organy bezpieczeństwa publicznego są odsunięte na dalszy plan. Ich praca jest tylko częściowo analizowana. Jednocześnie organy bezpieczeństwa publicznego są wezwane do egzekwowania prawa. Wynika z tego, że definicja musi obejmować szeroką koncepcję naruszenia prawa. Umożliwi nam to przejście od cech ilościowych do jakościowych. 
Specyfika analizy
Przestępstwa administracyjne ze względu na ich masowy charakter mają znaczący wpływ na wskaźnik przestępczości, stwarzając korzystne warunki do jego wzrostu. Jeśli nie weźmiesz ich pod uwagę, może pojawić się dość skomplikowana sytuacja operacyjna. W tym samym czasie egzekwowanie prawa nie będzie w stanie naprawić tej sytuacji w krótkim czasie. Ponadto mogą odgrywać rolę w kształtowaniu opinii publicznej na temat praworządności i pracy ATS w określonych regionach. Te lub inne zmiany wskaźników charakteryzujących obszary działalności policji kryminalnej nie mogą stanowić jedynego, a tym bardziej obiektywnego uzasadnienia pogorszenia lub poprawy sytuacji operacyjnej. Nie należy go ograniczać wyłącznie do poziomu przestępczości, ponieważ wraz z nim przestępstwa administracyjne również należą do przedmiotów regulacji organizacyjnych i prawnych. 
Systematyczne podejście
Korzystając z niego, możesz w pełni wyjaśnić koncepcję środowiska operacyjnego. Zgodnie z systematycznym podejściem reprezentuje poziom przestępczości i naruszeń administracyjnych, bezpieczeństwa publicznego, egzekwowania prawa, wyrażony przez kompleks wskaźników ilościowych i jakościowych, a także powiązane procesy społeczno-polityczne, demograficzne, gospodarcze, czynniki destabilizujące lub stabilizujące, które są znaczące dla określonego terytorium w danym momencie. Ponadto środowisko operacyjne odzwierciedla skuteczność środków organizacyjnych i prawnych ustanowionych w przepisach i stosowanych przez funkcjonariuszy ATS w ich pracy.
