Życiu współczesnego człowieka towarzyszą różnego rodzaju kryzysy. Czytamy o nich w gazetach, spotykamy się w życiu codziennym. Jakie są rodzaje i przyczyny kryzysów? Jak współczesna nauka postrzega te zjawiska? To i wiele więcej jest opisanych w tym artykule.
Pojęcie „kryzysu”. Rodzaje kryzysów
We współczesnej nauce termin „kryzys” oznacza zaostrzenie sprzeczności w otoczeniu społecznym, politycznym lub gospodarczym, które zagraża integralności i żywotności systemu jako całości. Naukowcy dzielą rodzaje kryzysów na różne kategorie i starają się z góry zidentyfikować oznaki zbliżającego się niebezpieczeństwa. Nadchodzący proces można przewidzieć, aby zapobiec negatywnym skutkom.
We współczesnej nauce, na dużą skalę, zjawiska te mogą mieć charakter lokalny i ogólny. Lokalne działają na dowolnej części systemu społeczno-gospodarczego, podczas gdy ogólne wpływają na system jako całość.
Istniejące główne rodzaje kryzysów można podzielić na problemy. Makrokryzysy to duże ilości problemów, które powstały z powodu istniejących sprzeczności. Mikrokryzja obejmuje tylko pojedyncze problemy, bez wpływu na żywotność systemu jako całości.
Te negatywne procesy można podzielić na społeczne i naturalne. Pierwsze rodzaje kryzysów środowiskowych powstają w wyniku społeczeństwa ludzkiego, a drugie odzwierciedla zmianę natury spowodowaną interwencją człowieka.
Kategorie kryzysowe
Zgodnie ze składnikiem strukturalnym rodzaje kryzysów można podzielić na:
- Proces ekonomiczny. Wszystkie rodzaje kryzysów gospodarczych odzwierciedlają nagromadzone sprzeczności w gospodarce przedsiębiorstwa, regionu lub całego państwa.
- Niszczący proces finansowy jest zwykle spowodowany gwałtownym spadkiem wartości różnych instrumentów finansowych. W ciągu ostatnich dwustu lat wszystkie główne rodzaje kryzysów finansowych były związane z bankructwem instytucji finansowych i wynikającym z tego zamieszaniem i paniką.
- Konflikt społeczny. Proces ten zachodzi, gdy pojawiają się ostre sprzeczności między różnymi grupami społecznymi lub klasami.
Różne rodzaje kryzysów społecznych obejmują problemy we wzajemnym zrozumieniu pracodawców i pracowników, związków zawodowych i trustów, bezrobotnych i rządu. - Problemy organizacyjne powstają podczas nieskoordynowanej, nieskompilowanej pracy poszczególnych działów przedsiębiorstwa lub korporacji. Bardziej globalnie, kryzysy organizacyjne obejmują całe sektory gospodarki.
- Kryzys technologiczny wiąże się z brakiem innowacji, ulepszonymi technologiami i wykorzystaniem przestarzałej metody produkcji.
- Kryzys psychologiczny ma charakter osobisty, przejawia się w postaci stresów, lęków, niepewności w sobie i własnych możliwościach. Takie kryzysy są nieodłączne od kolektywu, odrębnej grupy lub całego klimatu społeczno-psychologicznego w społeczeństwie.
- Proces negatywny dla środowiska występuje, gdy zmieniają się warunki otoczenia, najczęściej w kierunku ujemnym. Różne rodzaje kryzysów środowiskowych są związane z ogromnym zanieczyszczeniem, zmianami w ekosystemach i stopniowym wymieraniem organizmów żywych.
Cechy kryzysów gospodarczych
Teoria ekonomiczna rozróżnia te rodzaje kryzysów:
- Cykliczne Nieodłącznie we wszystkich sektorach gospodarki. Cykliczny kryzys występuje w warunkach, w których istniejący sprzęt staje się przestarzały, koszty produkcji rosną, a cała struktura sfery produkcyjnej wymaga aktualizacji.
Cykl cykliczny zwykle staje się początkiem rozwoju nowej wydajnej produkcji. - Kryzys pośredni jest bardziej lokalny i przejściowy niż kryzys cykliczny. Nie powoduje to nowego, wysokiej jakości rozwoju relacji produkcyjnych, a jedynie zakłóca wzrost lub spadek istniejącego procesu gospodarczego. Tego rodzaju kryzysy gospodarcze, jak pośrednie, są czasami sztucznie tworzone.
- Częściowy kryzys dotyczy określonego sektora produkcji lub gospodarki danego kraju.
- Kryzys branżowy wpływa na poszczególne segmenty gospodarki. Na przykład istnieją kryzysy agrarne, które pojawiają się, gdy pogarszają się warunki pogodowe lub niedoskonały system użytkowania gruntów.
- Kryzys strukturalny przejawia się w braku interakcji między różnymi segmentami gospodarki. Jeden z największych kryzysów strukturalnych miał miejsce w 1973 r., Kiedy członkowie OPEC 10 razy podnieśli ceny ropy, co znacznie pogorszyło spowolnienie gospodarcze w gospodarce światowej.
Cechy kryzysów finansowych
Każdy kryzys gospodarczy nieuchronnie prowadzi do obniżenia efektywności działań finansowych kraju. Pod pewnymi warunkami kryzysy finansowe mogą mieć poważne konsekwencje polityka wewnętrzna państwo i jego zewnętrzne realia polityczne. Jakie procesy finansowe są najpoważniejsze?
- Kryzys w sektorze bankowym, w którym banki nie mogą spłacić swoich zobowiązań finansowych.
- Kryzys zawyżonych cen aktywów, gdy wartość niektórych instrumentów finansowych jest sztucznie wysoka. Zjawisko to nazywane jest także kryzysem w postaci baniek mydlanych. Kiedy posiadacz aktywów nie może zapewnić płynności, zarówno on, jak i jego przedsiębiorstwa ogłaszają upadłość.
- Kryzys bilansu handlu zagranicznego, zwany także kryzysem walutowym. Występuje w sytuacji, gdy wartość waluty krajowej zmienia się dramatycznie. Taka sytuacja powstaje przy masowym zakupie lub sprzedaży rezerw walutowych przez inwestorów krajowych lub zagranicznych. Regulowany kryzys walutowy wynika z ręcznej regulacji obrotów walutowych przez instytucje państwowe.
- Niewypłacalność państwa jest kolejnym rodzajem kryzysu finansowego. Sytuacja niewykonania zobowiązania przez państwo powstaje, gdy kraj nie jest w stanie spłacić swoich zagranicznych kredytobiorców. Po ogłoszeniu suwerennego niewykonania zobowiązania inwestycje przestają napływać do kraju, a odpływ kapitału zagranicznego wzrasta.
- Kryzys płynności powstaje w wyniku innych kryzysów wymienionych powyżej. Dzieje się tak, gdy bank odmawia udzielania pożyczek i pożyczek, chociaż ma na to wszystkie niezbędne środki. Czasami kryzys płynności występuje, gdy brakuje gotówki w krajowej walucie.
Ogólne cechy kryzysu
Cechą każdego kryzysu jest to, że w wyniku kryzysu lokalnego lub mikroekonomicznego może on szybko przekształcić się w większy, a nawet globalny. Wynika to z tego, że każdy system jest zsynchronizowany i współdziała ze wszystkimi jego elementami, a problemów jednego segmentu nie można rozwiązać bez spojrzenia na konsekwencje dla całego systemu. Problem ten powstaje jednak przy braku zarządzania kryzysowego.
Pseudo-kryzysy
Są chwile, kiedy można wywołać pseudo-kryzys - siedlisko niestabilności w zdrowym systemie. Zjawisko to można wywołać w celu ukrycia aktywnych działań uczestników rynku lub wyparcia konkurentów.
Diagnoza kryzysowa
Chociaż kryzysy są podzielone na oczekiwane i nagłe, w większości przypadków ich wystąpienie można obliczyć. Aby to zrobić, istnieją techniki rozpoznawania takich procesów i identyfikowania ich przyczyn.
W pierwszym etapie ustala się, jakie rodzaje kryzysów mogą wystąpić i do jakiej różnorodności będą się one odnosić. W świecie naukowym etap ten nazywa się jakościową identyfikacją przedmiotu badań. W tym okresie określa się wszystkie znane parametry obserwowanego zjawiska, które mają wspólne cechy z każdym badanym zestawem obiektów.Na przykład opiera się diagnoza kryzysu makroekonomicznego rodzaj gospodarki opracowany w danym kraju - rozwinięty przemysłowo lub bardziej odpowiedni dla państwa w okresie przejściowym. Jeśli sytuacja przedkryzysowa zostanie oceniona na mniejszą skalę, określa się rodzaj własności obiektu - prywatny, państwowy, akcyjny i inne.
Drugi etap jest wymagany do identyfikacji różnic badanego obiektu od podobnych struktur swojej klasy. Odbywa się to poprzez szczegółowe porównanie podstawowych parametrów z zaobserwowanymi. Na podstawie odchyleń powstaje prognozowany rozwój sytuacji.
Konsekwencje kryzysów
Mimo wszystkich niepożądanych konsekwencji kryzysy odgrywają rolę doboru naturalnego w życiu gospodarczym regionu. Zjawisko to spełnia trzy kluczowe funkcje:
- Funkcja niszcząca. Odpowiedzialny za jakościową transformację lub radykalną eliminację wszystkich nieefektywnych lub przestarzałych elementów systemu.
- Funkcja twórcza odpowiada za stworzenie warunków do rozwoju słabych i małych elementów przyszłego nowego cyklu.
- Dziedziczna funkcja przejmuje odpowiedzialność za dziedziczenie tych cech starego cyklu, które kumulują się i przechodzą do następnego etapu rozwoju. Czasami funkcje te można modyfikować lub nabywać za pomocą nowych funkcji lub parametrów.
Wnioski
W związku z tym różnego rodzaju kryzysy są niezbędnym elementem postępu i są ważnym krokiem w kierunku aktualizacji dowolnego systemu rozwoju.
