Gospodarka każdego kraju w jednym lub innym okresie znajduje się w jednym z czterech stanów: może rosnąć, upadać, doświadczać kryzysu lub stać w miejscu. To ostatnie zjawisko nazywa się stagnacją lub stagnacją. Jest to etap rozwoju gospodarczego państwa, w którym jego podstawowe wskaźniki nie wyrażają żadnej oczywistej zmiany.
Charakterystyka stagnacji gospodarczej
Mówią o stagnacji w gospodarce, jeśli w ciągu sześciu miesięcy wolumen PKB wykaże prawie zerową dynamikę. W tym okresie spada aktywność gospodarcza, spada produkcja, handel i inwestycje. W kraju rośnie bezrobocie i inflacja, a siła nabywcza ludności i jej ogólny poziom życia maleją. Wszystkie te zjawiska nie pojawiają się z dnia na dzień, ale stopniowo rozwijają się na tle braku wzrostu gospodarczego. W tym sensie stagnacja rozwoju przypomina bagno: nie absorbuje natychmiast ofiary, ale powoli wciąga ją w otchłań.
Negatywne zmiany gospodarcze mogą wpłynąć jedynie na wewnętrzną sytuację polityczną. Na tle spadku standardu życia populacja rośnie niezadowolona z przywództwa kraju, rosną nastroje protestacyjne. Aby stłumić takie zjawiska, państwo wprowadza dodatkowe środki ograniczające prawa i wolności obywateli oraz surowsze sankcje.
Monopolistyczna stagnacja
Stagnacja może rozpocząć się w wyniku pojawienia się monopoli - dużych firm, w których rękach koncentruje się większość zasobów przemysłu. Prowadzi to do zniszczenia konkurencji - głównego mechanizmu samoregulacji gospodarki rynkowej. Monopolista staje się jedynym (lub prawie jedynym) producentem i sprzedawcą towarów i usług na tym rynku.
W rezultacie z czasem pojawia się stagnacja w branży. Dzieje się tak, ponieważ monopolizowana sfera jest pozbawiona bodźca rozwojowego. Wobec braku rywali monopolista nie jest zainteresowany poprawą jakości produktu i obniżeniem kosztów produkcji. Nie będzie inwestował w rozwój naukowy i technologiczny i opanował nowe technologie. Jeśli istnieje wiele zmonopolizowanych sfer i / lub mają one wpływ na budżet, stagnacja stopniowo obejmuje całą gospodarkę.
Przejściowa stagnacja
Przejściowa stagnacja jest stagnacją gospodarczą w wyniku porzucenia gospodarki regulowanej na rzecz stosunków rynkowych. Wiąże się to przede wszystkim z rażącymi błędami w polityce gospodarczej rządu, w szczególności z brakiem dobrze opracowanego planu przejścia z jednego systemu do drugiego. Jednocześnie następuje odpływ kapitału z kraju i spadek tempa produkcji. Następuje niszczenie wcześniej ustanowionych więzi gospodarczych, a wcześniejsze doświadczenia nie mają zastosowania w nowych realiach. Państwo po prostu nie może zaoferować rynkowi światowemu żadnych konkurencyjnych towarów lub usług.
Przyczyny i konsekwencje
Stagnacja jest konsekwencją kombinacji pewnych negatywnych zjawisk:
- błędy w polityce gospodarczej;
- słabe finansowanie nauki;
- słaba wydajność stanu funkcji kontrolnych;
- korupcja i biurokracja;
- niskie kwalifikacje wiodących kadr.
Najczęściej stagnacja jest etapem poprzedzającym recesję lub upadek gospodarki. Przykładem jest ZSRR podczas zachodu słońca. Po zakończeniu II wojny światowej w kraju rozpoczął się wzrost gospodarczy, który trwał do początku lat 70. Następne 15 lat można nazwać erą stagnacji.Konieczna była reforma gospodarcza, która rozpoczęła się w połowie lat 80. (pierestrojka). Dokonano jednak poważnych błędów rachunkowych, a stary system gospodarki planowej został zbyt szybko zniszczony. Do warunków wolnych konkurencja na rynku państwo było źle przygotowane. W rezultacie inny kraj, Rosja, został zmuszony do czerpania owoców z błędów gospodarczych okresu sowieckiego. Stagnacja lat 70. i 80. ubiegłego wieku została zastąpiona głębokim kryzysem lat 90.
Środki zaradcze
Jeśli stagnacja rozpoczęła się w wyniku powstawania monopoli, wówczas siły rządu powinny dążyć do ich wyeliminowania. Przede wszystkim należy zdecydowanie zachęcać do przejawiania inicjatywy przedsiębiorczej. Państwo powinno zapewnić finansowe i / lub prawne wsparcie nowym firmom, aby z czasem rozwijała się konkurencja w zmonopolizowanym przemyśle. Kiedy stagnacja wzrostu gospodarczego wiąże się z okresem przejściowym, walka z nim staje się jeszcze trudniejsza. Uniwersalne podejście do jego przezwyciężenia nie istnieje.
W każdym razie konieczne jest przeprowadzenie dywersyfikacja gospodarki: rozwijać nietradycyjne obszary dla państwa, rozwijać nowe rodzaje produkcji, rozszerzać asortyment produktów i wchodzić na nowe rynki. Duże znaczenie mają inwestycje w badania i rozwój. Powinniśmy dążyć do wprowadzenia innowacji, rozwoju zaawansowanych technologicznie i opartych na wiedzy sektorów gospodarki.
Stagnacja jest naturalnym etapem cyklu gospodarczego, co oznacza, że nie można go uniknąć. Proces ten należy uznać za przejaw pojawiających się zjawisk kryzysowych w gospodarce. Głębokość i konsekwencje stagnacji dla państwa zależą od tego, w jaki sposób rząd kraju podejmie odpowiednie i terminowe działania w celu przezwyciężenia stagnacji. Przy niewłaściwym podejściu może trwać latami lub spowodować poważny kryzys gospodarczy.
