Używając terminu „system polityczny społeczeństwa” lub jego synonim - „reżim polityczny”, mamy na myśli ustalony porządek stosunków między strukturami władzy a masami nimi podlegającymi, tj. Tymi, którzy rządzą i tymi, którzy są zobowiązani do ich przestrzegania, którzy dominują i ci, którzy są posłuszni ich woli. Każdy system polityczny przede wszystkim stara się podać teoretyczne uzasadnienie ideologicznych, duchowych i innych wartości leżących u podstaw jego życia.
Typologia systemów politycznych
W ciągu swojej historii ludzkość rozwinęła wiele form organizacji społeczeństw. W związku z tym rodzaje systemów politycznych są nieskończenie różnorodne. Wszystkie były produktem rozwoju cywilizacji na różnych etapach jej rozwoju. Tak jak postępy na świecie poruszały się nierównomiernie, a z wielu powodów albo przyspieszały, albo zwalniały, podobnie systemy rządowe, w niektórych przypadkach zastępowały się bardzo powoli, rozciągały się przez stulecia, a inne w ciągu kilku dni.
Ponadto rodzajów systemów politycznych nie zawsze można wyraźnie rozróżnić. To zrozumiałe. Na przykład elementy systemu politycznego, który stał się przestarzały i ustępuje miejsca jego następcy, często nadal żyli w nim przez długi czas, pomimo jego archaicznej natury. Aby mieć solidne wytyczne przy rozważaniu historii rozwoju politycznego społeczeństwa, wyróżniamy cztery główne formy reżimów politycznych. Należą do nich: demokracja, teokracja, totalitaryzm i autorytaryzm. Co obejmują te pojęcia?
Społeczeństwo demokratyczne
Demokracja - to nieuchwytny ideał organizacji społeczeństwa, do którego ludzkość dotarła w całej swojej historii. Sam termin, składający się z dwóch greckich słów przetłumaczonych jako „lud” i „władza”, definiuje istotę wyznaczonego przez niego systemu - demokracji. Oznacza to, że jest to reżim polityczny, w którym podejmowane są wspólne decyzje dotyczące najważniejszych kwestii.
We współczesnym świecie zasada ta wyraża się w fakcie, że szerokie masy obywateli mogą same mianować przywódców, którzy nimi rządzą. Aby to zrobić, istnieje system wyborów, przeprowadzanych uczciwie na zasadzie kontradyktoryjności. Wynika z tego, że tylko cały naród może być legalny źródło energii. Na podstawie takich wyborów wdrażana jest zasada samorządu publicznego mająca na celu zaspokojenie wspólnych interesów.
Modele społeczeństwa demokratycznego
W ciągu wiekowego okresu rozwoju demokracji zaproponowano wiele modeli jego praktycznej realizacji. Przede wszystkim jest to „demokracja bezpośrednia”, w której decyzja jest podejmowana w drodze konsensusu lub podporządkowania mniejszości większości. Inny model można nazwać „demokracją przedstawicielską”, w której masy obywateli korzystają ze swoich praw za pośrednictwem wybranych przez nich zastępców lub innych urzędników. Ta lista może być kontynuowana przez bardzo długi czas. Powszechnie przyjmuje się, że demokracja jest systemem politycznym współczesnej Rosji.
Cechy społeczeństwa autorytarnego
Inną formą jest autorytaryzm. W społeczeństwach tego typu główny przewoźnik władzy (na przykład dyktator) sam ogłasza swoje prawo do rządzenia państwem. Historia pokazuje, że powstanie autorytarnego władcy z reguły następuje w wyniku rewolucji, która wybuchła w kraju, w którym system prawny nie jest w stanie poradzić sobie z obecną sytuacją.Zamach stanu w tym przypadku całkowicie niszczy stary system prawny. Wynikająca z tego tymczasowa próżnia prawna umożliwia także dojście do władzy autorytarnemu władcy.
Głównym znakiem autorytaryzmu jest osobista lojalność wobec władcy i niekwestionowane podporządkowanie społeczeństwa przywódcom. Autorytarny reżim polityczny nie dopuszcza manifestacji demokracji ani w związku z wolnymi wyborami, ani w sprawach związanych z rządem. Wszystkim tym znakom pod wieloma względami odpowiadał system polityczny ZSRR.
Różnorodność społeczeństw autorytarnych
Mówiąc o odmianach reżimów autorytarnych, możemy wyróżnić kilka najczęstszych typów. Przede wszystkim są to tradycyjne monarchie absolutystyczne, których przykładami są Maroko, Arabia Saudyjska, Nepal, Etiopia (do 1974 r.) I wiele innych państw.
Następują autorytarne reżimy typu oligarchicznego. Aby wyjaśnić, o co toczy się gra, wystarczy wspomnieć o krajach Ameryki Łacińskiej, wśród których najbardziej charakterystyczne pod tym względem są Gwatemala, Nikaragua i Kuba. Dotyczy to również państw o tak zwanym postkolonialnym autorytaryzmie - Kamerunu, Tunezji i prawie wszystkich krajów afrykańskich.
Specjalne modele autorytaryzmu
Specjalna forma posttotalitarnego autorytaryzmu doprowadziła do rozpadu ZSRR. Dawna nazewnictwo partyjne i militarno-polityczne prawie wszystkich republik radzieckich, poprzez oszustwa na dużą skalę i oszustwa, tworzyło klasę biznesmenów i monopolistycznych oligarchów, tym samym zdobywając władzę w swoich krajach. Współczesne systemy polityczne w Iraku, Libii i Egipcie należą do tej samej kategorii.
Reżimy wojskowe Peru i kilka innych uzupełniają listę krajów autorytarnych. Wiele stanów świata islamskiego, w których duchowieństwo ma nieograniczoną moc, można słusznie temu przypisać.
Totalitarne reżimy państwowe
Koncepcja systemu politycznego zwanego totalitaryzmem zakłada przede wszystkim pełną lub całkowitą kontrolę władzy politycznej nad wszystkimi aspektami życia ludzkiego. Co więcej, wszelkie działania opozycyjne są tłumione i tłumione w najbardziej okrutny sposób. Jedną z najważniejszych cech totalitaryzmu jest tworzenie złudzenia, że działania władz są w pełni wspierane i aprobowane przez ludność.
Pierwszym państwem totalitarnym, które pojawiło się w Europie, były Włochy, kiedy Benito Mussolini doszedł do władzy na początku lat dwudziestych. Charakteryzował się nieograniczonymi uprawnieniami prawa, lekceważeniem konstytucyjnych praw obywateli, masowymi represjami przeciwników reżimu i militaryzacją społeczeństwa. Nawiasem mówiąc, termin „totalitaryzm” został po raz pierwszy wprowadzony przez włoskiego liberalnego polityka Giovanniego Amendolę, kiedy w 1923 r. Skrytykował system polityczny Mussoliniego. Później włoscy faszyści chętnie z niego korzystali. W kolejnych latach totalitarne systemy polityczne powstały w faszystowskich Niemczech i Związku Radzieckim w okresie stalinizmu.
Systemy teokratyczne
Typologia systemów politycznych w specjalnej grupie rozróżnia reżimy państwowe, w których osoby religijne mają decydujący wpływ na tworzenie wewnętrznych i wewnętrznych polityka zagraniczna kraje. Nazywa się je teokratycznymi. Termin ten pochodzi od greckich słów przetłumaczonych na „bóg” i „kontrola”. Rozumie się, że rządzą nimi sam Bóg, a przedstawiciele duchowieństwa u władzy są wyrazem jego woli.
Jeśli porównamy wszystkie rodzaje systemów politycznych do czasu ich powstania, to niewątpliwie teokratyczny będzie najstarszy. Jej ideolog uważany jest za starożytnego greckiego filozofa Herodota. Według jego nauczania teokracja jest wyrazem harmonii ustanowionej w porządku światowym przez samych bogów - mieszkańców Olimpu.Jednak korzenie tego zjawiska sięgają znacznie dawniejszych czasów.
Starożytne systemy teokratyczne
Naukowcy odkryli, że na przykład w starożytnych stanach Egiptu, Mezopotamii i Meksyku najwyżsi władcy byli kapłanami, to znaczy skoncentrowali w swoich rękach zarówno władzę świecką, jak i duchową. W rozwiązywaniu różnych problemów rządowych ich główną rolę odgrywały ich przekonania religijne. Nawiasem mówiąc, byli tacy władcy, którzy nawet ogłosili się bogami.
Żywy przykład teokracji można znaleźć, przeglądając Biblię. Opisuje, jak na wczesnym etapie formowania państwa władali sędziowie, poprzez których Bóg wyrażał swoją wolę. Mechanizm tego procesu jest szczegółowo opisany. Do podejmowania decyzji wykorzystano losy. Były to dwa identyczne kształty i rozmiary, ale różniące się kolorem kamienia, ukryte w torbie. Kapłanowi zadano pytanie sformułowane w taki sposób, że zaproponował tylko dwie możliwe odpowiedzi - tak lub nie. Wtedy wszystko jest proste. Losowo biały kamień oznaczał odpowiedź pozytywną, a czarny - negatywną. Wierzono, że w tym objawia się wola Boża.
Teokracja świata islamskiego
To przykład z odległej przeszłości. Ale nawet obecnie elementy systemu politycznego określanego mianem teokracji można zaobserwować w wielu państwach islamskich, przede wszystkim w Arabii Saudyjskiej i Iranie. W tych krajach ustanowiono sądy religijne, do których kompetencji należą wszystkie kwestie prawne. Ponadto mają religijną policję, której obowiązki obejmują całkowitą kontrolę nad przestrzeganiem wszystkich norm społecznych.
Są to dwa najbardziej uderzające przykłady, ale typy systemów politycznych zbudowanych zgodnie z wymogami szariatu są również charakterystyczne dla wielu innych państw Bliskiego Wschodu. W pewnym stopniu obejmują one Turcję, Indonezję, Pakistan i wiele innych.
Polityczny element ludzkiej kultury
Kontynuując rozmowę o różnych reżimach politycznych, nie można nie poruszyć tak ważnej koncepcji jak kultura polityczna. Jej rola jest niezwykle wysoka ze względu na fakt, że jest to system wartości moralnych, postaw i przekonań, na podstawie których rozwija się wzór ludzkich zachowań. To ona zapewnia reprodukcję jednego lub drugiego modelu społecznego.
Kultura polityczna jest integralną częścią uniwersalności. Obejmuje wiele elementów sfery duchowej związanych z poziomem i cechami orientacji politycznej obywateli, ze względu na doświadczenia poprzednich pokoleń. Od tego zależy jakość reprodukcji tych elementów w obecnym życiu. Z tego powodu poziom kultury politycznej określa stopień dojrzałości politycznej społeczeństwa.
Jednym z najważniejszych elementów tej kultury jest świadomość polityczna. Składa się z szeregu elementów ideologicznych, takich jak wiedza, przekonania i cechy myślenia. Ponadto świadomość polityczna ma również aspekt psychologiczny. Obejmuje uczucia, emocje, doświadczenia i nastroje. Wszystko to decyduje o modelu zachowania członków społeczeństwa. Koncepcja systemu politycznego wyraża całość tych wszystkich czynników, na podstawie których istnieje określone społeczeństwo.
Ocena statusu politycznego współczesnej Rosji
Podsumowując, należy powiedzieć o tym, co stanowi system polityczny współczesnej Rosji. Przede wszystkim zauważamy, że został on zbudowany na podstawie Konstytucji z 1993 r., Która zawiera szereg przepisów, które pozwalają go scharakteryzować jako w pełni zgodną z wymogami demokratycznymi.
Jednak pomimo tego rzeczywistość sugeruje, że na tym poziomie rosyjski system polityczny nie w pełni spełnia kryteria demokracji.Dotyczy to przede wszystkim kwestii odpowiedzialności władz wobec społeczeństwa i objawia się brakiem skutecznej kontroli nad wykonywaniem jej funkcji. W ramach obecnego systemu politycznego demokratyczne formy sprawowania władzy są czasem zastępowane elementami odbiegającymi od tych zasad.
