Praca wielu przedsiębiorstw wiąże się z koniecznością przestrzegania standardów. W produkcji produktów, podczas procedur akceptacji, dostawy do klientów, wdrażania, odpowiednie procesy biznesowe są zwykle znormalizowane za pomocą różnych dokumentów. Jaka jest specyfika norm jako niezależnego źródła norm? Jakie kategorie są reprezentowane w rosyjskiej praktyce? Co odróżnia je od innych źródeł norm?
Co to jest normalizacja?
Przed zbadaniem kategorii norm obowiązujących w Federacji Rosyjskiej przydatne będzie rozważenie aspektu, który odzwierciedla istotę procesu, podczas którego tworzone są odpowiednie normy. Chodzi o standaryzację. Co to jest
Zgodnie z szeroko rozpowszechnioną definicją, normalizację należy rozumieć jako działalność niektórych właściwych instytucji, w ramach których ustanowione są reguły, lub cechy charakterystyczne w odniesieniu do dowolnych przedmiotów lub procesów w celu ich późniejszego wielokrotnego wykorzystania. Głównym celem wdrożenia standardów jest poprawa jakości produktów (świadczonych usług) w przedsiębiorstwach poprzez usprawnienie kryteriów ich produkcji.
Standaryzacja jest ważnym warunkiem pomyślnego rozwoju każdej gospodarki narodowej. Rygorystyczne normy wydane przez właściwe organy państwowe w odniesieniu do przedsiębiorstw stymulują je do wydajniejszej pracy i wytwarzania bezpiecznych produktów wysokiej jakości.
Standaryzacja jest jednym z istotnych czynników postępu technologicznego, zarówno na poziomie pojedynczego krajowego systemu gospodarczego, jak i w aspekcie rozwoju społeczności światowej.
Dlatego niektórzy eksperci nazywają procesy integracji międzynarodowej na poziomie standardów ważnym aspektem postępu technologicznego współczesnej cywilizacji.
Zadania normalizacyjne
Rozważ kluczowe zadania normalizacji. Eksperci określają ich następującą listę:
- ustanowienie wzajemnego zrozumienia między podmiotami procesów produkcyjnych (deweloperzy, przemysłowcy, sprzedawcy, nabywcy towarów i usług);
- opracowanie optymalnych kryteriów standaryzacji, które najlepiej odzwierciedlają specyfikę rozwoju niektórych gałęzi przemysłu lub gospodarki jako całości;
- pomoc w opracowaniu przez przedsiębiorstwa optymalnych schematów dostępu do niezbędnych zasobów poprzez wprowadzenie norm odzwierciedlających wykorzystanie niektórych rodzajów surowców, materiałów i komponentów;
- ujednolicenie procesów produkcyjnych w celu zwiększenia dynamiki skalowania biznesu (w rezultacie pozytywny efekt pod względem wzrostu gospodarczego);
- ustanowienie optymalnych standardów w dziedzinie metrologii (w celu optymalizacji łańcuchów produkcji zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym);
- wsparcie regulacyjne procedur kontrolnych, testów, pomiarów, badań produktów pod kątem jakości;
- optymalizacja procesów technologicznych z punktu widzenia nakładów pracy, wymagań materiałowych, energii elektrycznej;
- Promowanie atrakcyjności inwestycyjnej krajowych przedsiębiorstw pod względem poprawy wydajności produkcji poprzez optymalizację standardów.
W procesie normalizacji z reguły opracowuje się dokumenty normatywne, które zawierają same reguły i cechy charakterystyczne obiektów i procesów w produkcji (lub świadczeniu usług). Do najczęstszych odmian tego rodzaju papieru należą same standardy.Jakie są ich kluczowe atrybuty? Co odróżnia normy od innych źródeł norm? Wymyślmy to!
Normy z reguły mają na celu regulację dowolnej części procesu produkcyjnego (świadczenie usług). Mogą również wskazywać kryteria związane na przykład z terminologią jakichkolwiek towarów lub usług. Dokumenty te są opracowywane na podstawie ogólnych badań naukowych, inżynierii, gromadzą wyniki praktyki produkcji (świadczenia usług) w różnych sektorach gospodarki.
Normy i specyfikacje
Normy, zgodnie ze wspólnym punktem widzenia, nie powinny być utożsamiane z kategorią taką jak warunki techniczne (lub TU). Faktem jest, że specyfikacje techniczne są źródłami, które są bardziej skorelowane głównie z dokumentacją operacyjną. Oznacza to, że są to dokumenty towarzyszące. Jednocześnie specyfikacje techniczne i różne kategorie norm mają porównywalny poziom zapotrzebowania. Oba źródła norm są zatem ważne z punktu widzenia organizacji procesów produkcyjnych. Z reguły producent, wypuszczając konkretny produkt, musi upewnić się, że procesy biznesowe są zgodne nie tylko na przykład z GOST, ale także ze specyfikacjami i innymi normami dotyczącymi danej branży lub przedsiębiorstwa. Dlatego uzasadnione jest mówienie o znaczeniu zintegrowanego podejścia w praktyce zapewniania zgodności systemów przemysłowych z jedną lub drugą normą.
Cechy rosyjskiego systemu normalizacyjnego
Niektórzy eksperci wyróżniają omawiany system w osobnej instytucji publicznej. Faktem jest, że w jej ramach działalność podmiotów publikujących normy jest z reguły regulowana na poziomie władz federalnych posiadających odpowiedni poziom kompetencji. W rzeczywistości cel stworzenia tego systemu sprowadza się w dużej mierze do rozwiązywania problemów politycznych - ochrony praw konsumentów, zwiększania konkurencyjności krajowego przemysłu i rozwijania współpracy międzynarodowej.
Głównym rosyjskim źródłem prawa, które w szczególności obejmuje kryteria, zgodnie z którymi określone są określone kategorie norm, jest ustawa federalna „O przepis techniczny. ” Zgodnie z tym prawem wszystkie standardy stosowane w praktyce rosyjskiej mają jednolity format oznaczenia. Co to znaczy W każdej kategorii standardów RF struktura odpowiednich norm jest prezentowana w postaci indeksu, numeru rejestracyjnego, a także roku przyjęcia. Na przykład GOST R 50597-93.
Klasyfikacja norm
Istnieje wiele kryteriów, w ramach których można wyróżnić pewne kategorie norm. Jaki jest tradycyjny schemat rosyjskiej praktyki? Eksperci i inżynierowie pracujący w Federacji Rosyjskiej wyróżniają następujące główne kategorie norm:
- międzynarodowy;
- standardy państwowe Federacji Rosyjskiej (GOST R);
- międzystanowa (GOST);
- korporacyjny (standardy korporacyjne);
- przemysł;
- opublikowane przez stowarzyszenia publiczne.
Istnieją inne kategorie w światowej praktyce. Na przykład niektórzy eksperci podkreślają standardy regionalne, które obowiązują jednocześnie w kilku krajach, które są zjednoczone zgodnie z cechami kulturowymi lub geograficznymi. Jednak w Rosji główne kategorie norm, w ten czy inny sposób, są przedstawione na tej liście. Rozważ cechy niektórych z nich.
Standardy państwowe (lub GOST) wszelkiego rodzaju - rosyjskie lub międzypaństwowe - charakteryzują się obowiązkiem w zakresie stosowania przez przedsiębiorstwa i organizacje, których działalność podlega przepisom odpowiednich norm. Można zauważyć, że GOST w niektórych przypadkach mogą być jednym z kryteriów certyfikacji przedsiębiorstwa.
Jeśli chodzi o standardy branżowe (lub OST), standardy te dotyczą określonego segmentu gospodarki.Można zauważyć, że mogą one również służyć jako kryteria certyfikacji.
Interesujące są również standardy przedsiębiorstw (lub STP). Z ich pomocą ustalane są wymagania dotyczące metod (lub procesów) charakterystycznych dla poszczególnych miejsc produkcji. W niektórych przypadkach mogą mieć podobieństwa w niektórych przepisach z GOST i OST, jednak z reguły odzwierciedlają szczególne cechy procesów produkcyjnych w określonych przedsiębiorstwach.
Można zauważyć, że niezależnie od konkretnej kategorii norm, oznaczenia norm, jeśli mówimy o modelu rosyjskim, są budowane z reguły według podobnych schematów. Oznacza to, że jeśli mówimy o OST, nazwa normy wygląda tak samo, jak w przypadku GOST, to znaczy w postaci sekwencyjnego oznaczenia indeksu, numeru rejestracyjnego i roku przyjęcia. Oczywiście standard nie zawiera w nazwie takiego elementu, jak „numer kategorii”, ale ze skrótu jasno wynika, do jakiego typu należy norma - stan lub, na przykład, przemysł.
Po rozważeniu, jakie normy mogą być przypisane do jednej lub drugiej kategorii, zbadajmy, w jaki sposób klasyfikowane są źródła prawa związane z normalizacją.
Klasyfikacja źródeł norm w normalizacji
Teraz Rosja przyjęła czteropoziomowy plan organizacji krajowego funduszu źródeł prawa w dziedzinie normalizacji.
Pierwszym etapem jest ustawodawstwo techniczne. Jak zauważyliśmy powyżej, głównym źródłem prawa jest ustawa federalna „O przepisach technicznych”. Na tym poziomie istnieją inne przepisy i regulaminy (uchwały rządu rosyjskiego, zarządzenia różnych departamentów itp.).
Właściwe agencje rządowe są zaangażowane w regulację wielu branż, tworząc różne kategorie i typy norm.
Na drugim poziomie znajdują się w rzeczywistości te same dokumenty, które zawierają zasady rządzące zakładami produkcyjnymi i procesami. Są to normy krajowe i międzypaństwowe, różne klasyfikatory, zalecenia.
Na trzecim poziomie znajdują się źródła zawierające standardy branżowe oraz źródła stworzone przez towarzystwa naukowe i techniczne.
Na czwartym - źródła, w tym standardy korporacyjne, a także standardy uzupełniające i towarzyszące.
W związku z tym zdefiniowaliśmy „ocenę” w odniesieniu do powyższych kategorii standardów, która opiera się na fakcie, że odpowiednie źródła prawa należą do jednego lub drugiego poziomu.
Ogólną cechą norm różnych kategorii, na którą zwraca uwagę wielu ekspertów, jest dominująca imperatywność norm. Oczywiście na poziomie, któremu odpowiada ta lub inna norma. Dyspozycyjność może występować również w niektórych punktach norm, jednak jako eksperci zalecają, aby w nich obowiązywały przepisy bezwzględnie obowiązujące.
Rodzaje standardów
Jak odnoszą się kategorie i typy norm? Co jest wspólne między tymi dwoma terminami i co je odróżnia? Wszystko jest bardzo proste. Powyżej zbadaliśmy cechy norm różnych kategorii w zależności od poziomu dokumentu. Oznacza to, że głównym kryterium w odniesieniu do terminu „kategoria” jest poziom. Z kolei jakie są kluczowe cechy takiego zjawiska, jak „wygląd” normy?
Głównym czynnikiem klasyfikującym normę jako konkretny gatunek (chociaż obserwuje się ją nie tylko w Rosji, ale także w praktyce światowej), jest obecność pewnych cech obiektu normalizacyjnego. Eksperci określają kilka głównych klas, w których można to zdefiniować. Zatem, w zależności od specyfiki obiektu normalizacyjnego, standardami mogą być:
- podstawowe;
- zorientowany na produkty (usługi);
- zorientowane na pracę (procesy);
- dostosowany do metod kontroli (w odniesieniu do testów, pomiarów lub, na przykład, analizy).
Jeśli chodzi o podstawowe standardy, można zauważyć, że regulują one przede wszystkim kluczowe aspekty organizacyjne, przepisy i normy, które mogą być wspólne w odniesieniu do różnych segmentów produkcji, dziedzin nauki i technologii. Jeśli mówimy o, powiedzmy, standardach skoncentrowanych na produktach lub usługach, to dokumenty te ustanawiają kryteria dla określonych rodzajów działalności w produkcji (lub usługach): produkcji, eksploatacji, transportu, naprawy itp.
Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas studiowania standardów? Pojęcie „kategorii i typów” powinno być stosowane ostrożnie w kontekście obu kryteriów. W związku z tym? Faktem jest, że ta lub inna „kategoria” nie koreluje z żadnym konkretnym „typem” normy. Oznacza to, że przynależność określonego źródła norm do określonej grupy nie przesądza o przypisaniu go do określonego rodzaju. Zatem w ramach GOST mogą występować wszelkiego rodzaju standardy. Z kolei dokumenty regulacyjne, obiekt normalizacyjny który jest problemem, może należeć zarówno do źródeł państwowych, jak i branżowych, korporacyjnych lub międzynarodowych.
Standaryzacja jako czynnik polityczny
Jakie kategorie norm i ich cechy badaliśmy. Rozważmy teraz aspekt, który odzwierciedla praktyczne znaczenie omawianych norm w odniesieniu do rozwoju gospodarki narodowej. Na początku artykułu zauważyliśmy, że wdrożenie GOST i innych standardów jest w dużej mierze spowodowane względami politycznymi i dlatego warto zbadać ten aspekt. Wśród tematów dyskusji popularnych w środowisku naukowym jest pytanie, które normy i standardy powinny być fundamentalne dla rosyjskich przedsiębiorstw krajowych: krajowe czy międzynarodowe?
Opinie ekspertów na ten temat różnią się znacznie. Są eksperci, którzy są przekonani, że gospodarka państwowa powinna rozwijać się tak niezależnie, jak to możliwe, szczególnie w sektorach strategicznych. Dlatego podstawy standaryzacji w tym przypadku powinny mieć charakter krajowy. Inni eksperci uważają, że we współczesnym świecie problematyczne jest rozwijanie gospodarki w całkowitej izolacji, dlatego też uważają za stosowne zbliżenie standardów krajowych do standardów światowych.
Międzynarodowa normalizacja
W jaki sposób kategorie norm są zdefiniowane w metrologii i innych branżach (jeśli mówimy o międzynarodowym poziomie tworzenia odpowiednich norm)? Rozważ kluczowe struktury zaangażowane w ten proces.
Przede wszystkim jest to Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO), która powstała w 1947 roku. Większość współczesnych państw uczestniczy w jej działaniach. Inną krytyczną strukturą jest IEC lub Międzynarodowa Komisja Inżynierii Elektrycznej. Można zauważyć, że został założony wcześniej niż ISO, w 1906 roku. To prawda, że liczba uczestników IEC jest mniejsza - 76 krajów. Innymi głównymi organizacjami międzynarodowymi zaangażowanymi w procesy związane w taki czy inny sposób ze standaryzacją są EKG ONZ, a także Międzynarodowa Izba Handlowa (lub ICC).
Normalizacja regionalna
Zauważyliśmy powyżej, że niektórzy eksperci określają standardy regionalne jako oddzielną kategorię. Struktury międzynarodowe są również odpowiedzialne za ich tworzenie. Na przykład własne regionalne organizacje odpowiedzialne za normalizację tworzą kraje Skandynawii, UE, Afryka, Ameryka Łacińska i region arabski. Do znaczących struktur europejskich należy Komitet Normalizacyjny (CEN). Kraje UE, jak zauważają niektórzy eksperci, osiągnęły wyjątkowo wysoki poziom integracji różnych norm produkcji, przepisów i norm.
