Orientację w życiu, refleksję, działania i ludzkie zachowanie określa światopogląd. Jest to dość skomplikowana koncepcja filozoficzna, która obejmuje psychologiczne, poznawcze, logiczne i społeczne sfery ludzkiej egzystencji. Różne nauki definiują to zjawisko na swój sposób, filozofia dąży do zjednoczenia wszystkich istniejących podejść, tworząc integralną koncepcję.
Pojęcie światopoglądu
Ludzka świadomość ma złożoną strukturę, której podstawową częścią jest światopogląd. Główne typy światopoglądu kształtują się wraz z rozwojem osobowości i stanowią jego integralną część wraz z charakterem. Jest to skoncentrowane wyobrażenie o świecie, jego doświadczeniu, zasobach poznawczych.
Światopogląd jest kategorią uogólniającą, co oznacza w filozofii, że dana osoba zdobywa teoretyczne podstawy w pomysłach na temat życia. Obejmuje ona wyniki zrozumienia przez człowieka globalnych problemów bytu: sensu życia, pojęcia szczęścia, dobra i zła, prawdy itp. Są to najbardziej ogólne zasady istnienia danej osoby.
Znaki światopoglądu
Jednocześnie światopogląd, pomimo wyraźnego subiektywnego charakteru, ma aspekty historyczne i społeczne, dlatego zjawisko to działa jako znak gatunku ludzkiego jako całości i ma obiektywne, uogólnione znaki. Główną cechą światopoglądu jest jego integralność, jest złożoną formacją, jest formą społecznej i indywidualnej ludzkiej świadomości. Charakteryzuje się również uogólnieniem, ponieważ z doświadczenia człowiek wyciąga uniwersalne wnioski, wyjaśniając wszechświat.
Struktura
Ponieważ światopogląd jest złożoną formacją, wyróżnia się w nim kilka poziomów, przynajmniej dwa z nich: są to rodzaje światopoglądów o charakterze teoretycznym i praktycznym. Te pierwsze są wynikiem abstrakcyjnego zrozumienia najbardziej ogólnych zasad istnienia świata, które zwykle kształtują się w trakcie szkolenia, wiedzy filozoficznej i naukowej, te drugie są pomysłami formowanymi spontanicznie na temat porządku rzeczy na świecie, determinowane są indywidualnym doświadczeniem. Komponenty struktury światopoglądu to wiedza, zainteresowania, aspiracje, zasady, ideały, stereotypy, normy, przekonania.
Światopogląd, jego rodzaje i formy są wynikiem zrozumienia przez człowieka otaczającej rzeczywistości. Głównymi elementami strukturalnymi są postrzeganie świata i rozumienie świata jako realizacji dwóch podstawowych sposobów opanowania rzeczywistości.
Światopogląd - wynik wiedzy za pomocą zmysłów, spostrzeżeń i emocji. Zrozumienie jest wynikiem logicznego, racjonalnego zrozumienia faktów światów obiektywnych i subiektywnych.
Złożony proces formowania
Osoba nie otrzymuje od urodzenia wszelkiego rodzaju światopoglądów, można je jedynie formować in vivo. Socjalizacja jest bezpośrednio związana z kształtowaniem światopoglądu. Kiedy człowiek zaczyna zadawać uniwersalne pytania ludzkie i filozoficzne, światopogląd zaczyna nabierać kształtu. Jest to złożony proces, który odbywa się w kilku płaszczyznach jednocześnie. Osoba gromadzi doświadczenie i wiedzę, zainteresowania i umiejętności powstają w nim, wszystko to stanie się składnikiem światopoglądu.
Głównym punktem w kształtowaniu światopoglądu jest poszukiwanie własnego miejsca w społeczeństwie, ważną rolę odgrywają tu poczucie własnej wartości i orientacja na osobowość. Stopniowo system ocen świata i samego w nim jest ustalony i wchodzi w kategorię przekonań i idei, które stanowią podstawę światopoglądu.
Proces kształtowania światopoglądu jest długi, a może nawet nieskończony. Zaczyna się w dzieciństwie, kiedy powstają podstawowe idee życiowe i powstają stereotypy. W młodości pojawia się system zasad, który będzie podstawą ludzkich działań, aw wieku dorosłym dochodzi do krystalizacji światopoglądu, jego świadomości i korekty. Ten proces może trwać całe życie. Edukacja odgrywa ważną rolę. Różne sposoby i rodzaje formacji światopoglądu prowadzą do tego, że przybiera on wiele form i opcji.
Tradycyjne poglądy na świat
Szerokie spojrzenie na świat jest światopoglądem, może rozwijać się spontanicznie na pierwszych etapach, w oparciu o doświadczenia życiowe, ale zwykle jest narażone na społeczne czynniki wpływu, przede wszystkim rodzina ma największy wpływ.
Tradycyjnie zwyczajowo rozróżnia się takie typy światopoglądów, jak zwykłe, filozoficzne, naukowe, historyczne, religijne, mitologiczne. Podejmowane są również próby rozróżnienia typów na różnych podstawach, na przykład optymistyczny i pesymistyczny światopogląd, racjonalny i intuicyjny, systemowy i chaotyczny, estetyczny. Istnieje niezliczona liczba takich przykładów.
Mitologiczny światopogląd
Pierwotna świadomość i asymilacja świata przybierały różne formy i typy, na ich podstawie kształtował się światopogląd osoby. Mitologiczne wyobrażenia o świecie charakteryzują się synkretyzmem i metaforyczną formą. W niepodzielnej formie łączą przekonania, wiedzę, przekonania. Właśnie dlatego nauka, religia, filozofia wyrosły z mitów.
Mitologiczny światopogląd opiera się na bezpośrednim doświadczeniu, człowiek nie mógł wniknąć głęboko w rzeczy nawet w czasie stawania się, ale potrzebował odpowiedzi na pytania o byt i tworzy system wyjaśnień, który nabiera w formie mitopoetycznej.
Mitologiczny światopogląd mniej charakteryzuje się wiedzą, aw większym stopniu reprezentacją i wiarą. Odzwierciedla nieodpartą zależność człowieka od sił natury. Mitologiczne idee pochodzą z prymitywnej starożytności, ale nie znikają z życia współczesnego człowieka - mitologia społeczna z powodzeniem wykorzystuje dziś najprostsze mechanizmy wyjaśniające. Każdy z nas w indywidualnym rozwoju przechodzi przez etap mitologicznej wiedzy, a elementy mitologicznego światopoglądu są istotne w każdej epoce historycznej.
Religijny światopogląd
Mitologiczny światopogląd zastępuje religijny obraz świata. Łączy ich wiele, ale światopogląd religijny jest wyższym etapem rozwoju człowieka. Jeśli mitologia opierała się tylko na obrazach zmysłowych i wyrażała się w postawie, to religijny dodaje logiczną percepcję do percepcji zmysłowej.
Główną formą istnienia religijnego światopoglądu jest wiara i na tej podstawie opiera się obraz świata wierzącego. Daje człowiekowi odpowiedzi na podstawowe pytania bytu, opierając się nie tylko na emocjach, ale także na logice. Religijny światopogląd zawiera już element ideologiczny, ustanawia związek przyczynowy między zjawiskami, działaniami ludzi i świata.
Główne typy religijnego światopoglądu - judaizm, islam, chrześcijaństwo, buddyzm - ucieleśniają różne obrazy świata i ideałów. Religia, w przeciwieństwie do mitu, nie tylko wyjaśnia świat, ale także dyktuje pewne reguły zachowania. Religijny obraz świata zawiera moralne ideały i normy; ten światopogląd jest już budowany w odpowiedzi na pytania dotyczące sensu życia oraz miejsca i znaczenia jednostki na świecie.
Centralne miejsce w religijnym światopoglądzie zajmuje osoba i idea Boga, działa on jako źródło wszystkich zjawisk i główny argument wyjaśniający.Osobie oferuje się jedyną formę realizacji religijności - wiarę, to znaczy, pomimo logiki w tekstach religijnych, obraz świata wierzącego wciąż opiera się na emocjach i intuicji.
Historyczny światopogląd
Ludzkość w procesie rozwoju ulega znaczącym zmianom w podejściu i perspektywach. W związku z tym możemy mówić o światopoglądzie różnych epok historycznych, które są związane z dominującym spojrzeniem na świat. Tak więc starożytność to czas dominacji ideałów estetycznych i filozoficznych. Są głównym punktem odniesienia osoby w postrzeganiu świata.
W średniowieczu panuje religijny światopogląd, wiara staje się źródłem światowego zrozumienia i odpowiedzi na najważniejsze pytania. W dzisiejszych czasach podstawą kształtowania się światopoglądu jest naukowy obraz świata, a nauki przyrodnicze odpowiadają na główne pytania dotyczące zgodności z ich odkryciami i hipotezami.
Wiek XIX jest czasem powstawania obrazu wielobiegunowego, równolegle istnieje kilka koncepcji filozoficznych i naukowych, które stają się główną zasadą ideologiczną dla ludzi. W XX wieku mozaika światopoglądów dopiero się powiększa, a dziś widać, że powstają one na różnych podstawach - od mitologicznych po naukowe.
Zwykły światopogląd
Najprostszym rodzajem światopoglądu jest zwyczajność, która łączy w sobie pomysły dotyczące codziennego życia. Jest to część świadomości, która bezpośrednio wynika z doświadczenia danej osoby. Powstaje na podstawie percepcji zmysłowo-emocjonalnej świata.
Głównym źródłem pomysłów na codzienny światopogląd - udział w zajęciach praktycznych, pracy i aktywności społecznej. Osoba obserwuje otaczającą rzeczywistość: naturę, innych ludzi i siebie. Ustanawia prawa, które stają się punktami wyjścia do zwykłego światopoglądu. Często nazywa się to również zdrowym rozsądkiem. Cechą charakterystyczną codziennego światopoglądu jest tradycja. Dziś media są przede wszystkim odpowiedzialne za jego powstawanie, a stereotypy są główną formą istnienia. Często realizowany jest w formie przesądów, ponieważ opiera się na ideach przekazywanych z pokolenia na pokolenie, nie zawsze potwierdzonych przez naukę lub praktykę.
Filozoficzny światopogląd
Refleksje na temat sensu życia, podstaw bytu i celu człowieka prowadzą nas do pojawienia się filozoficznego światopoglądu. Stale się rozwija i poszerza, jak każda wiedza teoretyczna, wzbogacona o nowe myśli. Charakterystyczną cechą filozoficznego światopoglądu, w przeciwieństwie do mitologii i religii, jest wiedza. Filozofia wywodzi się z obiektywnej wiedzy o świecie, ale interpretuje je metodą subiektywną - refleksją. Charakterystyczne dla refleksji filozoficznej jest także poleganie na prawach logiki przy operowaniu ich kategoriami i pojęciami. Filozoficzny światopogląd charakteryzuje się systematycznością, zamiast doświadczenia zmysłowego, wiodącą metodą poznania jest refleksja.
Filozoficzny światopogląd Minęły trzy ewolucyjne etapy formacji:
- kosmocentryzm, kiedy poszukiwano odpowiedzi na pytania o pochodzenie wszechświata;
- teocentryzm, podstawową przyczyną wszystkich rzeczy jest Bóg;
- antropocentryzm, gdy na pierwszym miejscu stają problemy człowieka, ten etap trwa od renesansu do współczesności.
Główne typy filozoficznego światopoglądu: idealizm i materializm. Powstały o świcie ludzkości. Idealistyczny światopogląd uważa idealną zasadę za główną zasadę świata: zjawiska duchowe, mentalne, mentalne. Przeciwnie, materializm odnosi się do podstawowej zasady jako materii, to znaczy rzeczy, przedmiotów i ciał. W ten sposób filozofia nie tylko rozumie pytania dotyczące miejsca człowieka na Ziemi i jego znaczenia, ale także zastanawia się nad pierwotnymi źródłami świata.
Wyróżnia się także inne typy światopoglądu w filozofii: agnostycyzm, sceptycyzm i bardziej prywatne: pozytywizm, irracjonalizm i racjonalizm, egzystencjalizm i inne.
Światopogląd naukowy
W trakcie rozwoju ludzkiej myśli pojawiają się nowe typy światopoglądu. Naukowe wyjaśnienie świata przedstawione jest w formie ogólnej wiedzy o jego organizacji i strukturze. Stara się odpowiedzieć na główne pytania dotyczące racjonalności i racjonalności.
Cechy wyróżniające światopogląd naukowy: systemowy i uczciwy, oparty na logice, a nie na wierze i uczuciach. Opiera się on wyłącznie na wiedzy, ponadto jest zweryfikowany i potwierdzony lub na logicznych hipotezach. Światopogląd naukowy odpowiada na pytania dotyczące praw rządzących istnieniem świata obiektywnego, ale w przeciwieństwie do innych gatunków nie zastanawia się nad stosunkiem do nich.
Ponieważ światopogląd jest zawsze realizowany w postaci wartości i wskazówek życiowych, nauka tworzy rezerwę poznawczą, która staje się podstawą zachowania.
