Wszyscy badacze istoty państwa i władzy państwowej w społeczeństwie demokratycznym, w takim czy innym stopniu, badają zasadę systemu kontroli i równowagi, mającego chronić zarówno kraj, jak i obywateli przed monopolem jakiejkolwiek gałęzi. Siła państwa może wtedy skutecznie rozwiązać palące problemy, gdy wszystkie gałęzie rządu - wykonawcze, ustawodawcze i sądownicze - nie są od siebie zależne. Żaden z nich nie może zajmować pozycji dominującej, w przeciwnym razie naruszona zostanie zasada równowagi.
Wszystkie demokracje stosują się do tego systemu, chociaż nie może to znaleźć odzwierciedlenia w konstytucjach.
Obejrzyj ciekawe wideo na ten temat:Podstawowe zasady systemu
System kontroli i równowagi oznacza, że w celu zapewnienia i ochrony interesów wszystkich obywateli trzy oddziały rządu jednocześnie są od siebie zależni i kontrolują nawzajem swoje działania. Podstawą każdego państwa demokratycznego jest rozdział władzy wykonywany nie tylko na papierze, ale także w praktyce. System kontroli i sald ma na celu zapewnienie dokładnie tego postulatu.
Wzywa się państwo do rozwiązywania pilnych problemów i zadań społeczeństwa, zapewnienia bezpieczeństwa, a także rozwoju materialnego i duchowego każdego obywatela. W tym celu władze muszą być skuteczne, a jest to niemożliwe, jeśli menedżerowie otrzymają nieograniczoną moc i uprawnienia.
Zrównoważony system kontroli i równowagi jest przewidziany w konstytucji kraju, a także w jego ustawach i aktach ustawodawczych regulujących prawa i obowiązki każdej z gałęzi rządu. Prezydent i Trybunał Konstytucyjny również odgrywają istotną rolę w tym systemie, ponieważ są uprawnieni do zawetowania umyślnie nieskutecznych i nielegalnych przepisów i inicjatyw.
Pochodzenie
System kontroli i bilansów został po raz pierwszy teoretycznie uzasadniony przez brytyjskiego filozofa Johna Locke'a w drugiej połowie XVII wieku. Termin wszedł w życie dzięki współczesnemu - francuskiemu pisarzowi i filozofowi Charlesowi Louisowi de Montesquieu, który wprowadził go nieco później, na początku XVIII wieku. Jednak pewne oznaki podziału władzy istniały w VI-IV wieku pne, kiedy w perskim imperium Achemenidów przywódcy wojskowi nie mieli żadnej władzy administracyjnej, a żołnierze nie byli posłuszni władcom.
Częściowo zasady kontroli zastosowano w ostatnich okresach państwa rzymskiego.
Pomysł rozdzielenia władzy ustawodawczej i wykonawczej zrodził się w dziele średniowiecznego myśliciela Marsyliusza z Padwy, który pisał o potrzebie oddzielenia jednej gałęzi od drugiej w celu stworzenia niemożliwych warunków do przywłaszczenia całej władzy w stanie jednego z nich.
Funkcje
Główną cechą charakterystyczną jest całkowity rozkład funkcji państwa, z których każda jest zdefiniowana dla odrębnej gałęzi rządu. System kontroli i równowagi sugeruje, że prawodawstwo władze przyjmują przepisy i podejmują inicjatywy, władza wykonawcza egzekwuje te przepisy, a sądownictwo sprawuje kontrolę nad wdrażaniem przepisów i karze je za ewentualne naruszenia.
Krótko mówiąc, możemy powiedzieć, że zapobieganie sytuacji, w której którykolwiek z organów lub osób będzie w stanie skoncentrować całą władzę w swoich rękach, jest podstawową zasadą podziału władzy. System kontroli i sald powinien rozwiązać ten problem.
Nowoczesna prezentacja systemu kontroli i sald
Niemal wszystkie współczesne państwa z systemem demokratycznym są przykładami skutecznego wykorzystania systemu kontroli i równowagi w procesie organizowania działalności ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej władzy rządowej.
Dodatkową stabilność zasady podziału władzy zapewnia konkurencja i rywalizacja różnych partii politycznych. Ciągła rywalizacja o głosy i regularność wyborów do władz prowadzi do tego, że żadna partia nie może zagwarantować sobie wiecznej większości w parlamencie.
W procesie rozwoju państw ich struktura stawała się coraz bardziej złożona i wieloaspektowa. Stopniowo wyraźna granica między trzema oddziałami rządu zaczęła się zacierać. Niektóre funkcje mogą znajdować się w jednej lub drugiej gałęzi.
Współcześni politolodzy uważają, że wpływowe instytucje polityczne są publiczne organizacje polityczne Partie i media są również częścią kontroli i równowagi. Ich zdaniem organy te pozwalają również kontrolować uprawnienia jednej gałęzi rządu.
Wady
Twórcy teorii systemu kontroli i równowagi uważali ją za rodzaj uniwersalnej formuły, która zapobiegałaby uzurpacji władzy przez jakąkolwiek gałąź. Było to prawdą w epoce imperiów i dynastii monarchistycznych, ale w XX wieku weszły w grę nieistniejące wcześniej organizacje międzynarodowe i międzyrządowe, które również posiadają władzę w stosunku do swoich członków - państw.
Klasyczny system kontroli i bilansów nie odzwierciedla już w pełni wszystkich realiów politycznych współczesnego świata. Konieczna jest zmiana, a współcześni politolodzy i filozofowie pracują nad tym, by praktyka i teoria były ze sobą zgodne.
Rozdzielenie gałęzi władzy i demokracji
Współczesne demokracje deklarują swoje przywiązanie do zasad teorii podziału władzy. Jednak niektóre kraje podatne na autorytarny, a nawet totalitarny charakter rządu demonstrują tę zasadę wyłącznie na papierze. W rzeczywistości wiele uprawnień w takich krajach jest skoncentrowanych w rękach jednej osoby, a organy sądowe, wykonawcze i ustawodawcze odgrywają jedynie zewnętrzną rolę niezależności od siebie.
Rozwój systemu w USA i Federacji Rosyjskiej
System kontroli i sald w USA jest bardzo rozwinięty. W tym kraju zasada podziału gałęzi władzy została opracowana w najdrobniejszych szczegółach. Początkowo nawet zasady formowania każdego z nich są radykalnie różne, aby dalej je od siebie oddzielać. Czas działania wybranych członków każdej z gałęzi rządu jest również inny - zmiana następuje stopniowo, a nie w ciągu roku. Różne okresy służby, a także zasadniczo różne schematy tworzenia państwowych gałęzi władzy, nie pozwalają na uzurpację. I razem kontrolują działania i uprawnienia prezydenta które można usunąć z urzędu w ramach procedury impeachmentu.
Z niektórymi poprawkami możemy powiedzieć, że w Federacji Rosyjskiej istnieje system kontroli i równowagi. Formowanie zasad podziału władzy w Rosji rozpoczęło się bardzo niedawno - po rozpadzie Związku Radzieckiego. W najkrótszy czas utworzono nowe organy, uwzględniając zasadę kontroli i równowagi. Władzę ustawodawczą reprezentuje dwuizbowa Rada Federacji, władzę wykonawczą - rząd, władzę sądowniczą - Konstytucyjny, Najwyższy i Najwyższy Sąd Arbitrażowy.
Perspektywy
System kontroli i równowagi stał się jednym z głównych w procesie narodzin demokracji, które niewątpliwie zmieniły świat i mapę polityczną. Ale nic nie pozostaje wieczne, wszystko ulega wielu zmianom, czasem nawet niewidocznym na pierwszy rzut oka. Politolodzy widzą, że chociaż zasada separacji pozostaje dominująca, nadal istnieją znaczące różnice w stosunku do tego, co filozofowie zaplanowali kilka wieków temu.
Sama zasada najprawdopodobniej nigdzie nie pójdzie, ale w trakcie rozwoju systemów politycznych zostaną wprowadzone znaczące zmiany. W historii państwa powstały więcej niż jeden raz na zasadzie zwierzchnictwa jednej gałęzi lub jednej osoby, a jak dotąd niestety praktycznie nie ma wśród nich pozytywnych przykładów. Nawet biorąc pod uwagę istniejące niedociągnięcia i luki w systemie kontroli i sald, nie ma lepszych opcji.
