Kodeks karny Federacji Rosyjskiej wyraźnie stwierdza, że za popełnienie przestępstwa nałożona jest odpowiedzialność karna. Głównym znakiem takich czynów jest ich publiczne niebezpieczeństwo, dlatego osoby, które je popełniły, powinny zostać ukarane, w większości przypadków nawet odizolowane od ludzi. Ale co jeśli taki czyn nie stanowi zagrożenia, dzieje się to z powodu okoliczności wymuszonych przez siłę wyższą? Przypadki te są również regulowane przez prawo, określa się je jako okoliczności wykluczające czyn zabroniony. Rozważmy bardziej szczegółowo.
Definicja
Ta instytucja prawa nie jest nowa; istniała na długo przed przyjęciem Konstytucji Federacji Rosyjskiej z 1993 roku. Zmieniły się tylko jego podgatunki, zakres faktów powiększał się z każdym rokiem. Inne kraje również stosują podobne stanowisko, konsolidując je zgodnie z prawem.
Krótko mówiąc, okolicznościami wykluczającymi przestępstwo są działania, które wyglądają bardzo podobnie do przestępstw, ponieważ szkodzą również wszelkim interesom chronionym przez prawo, jednakże popełnione bez winy i bezprawności. Nie zawierają one corpus delicti, ponieważ nie ma dwóch ostatnich niezbędnych znaków strony subiektywnej. W związku z tym osoby, które je popełniły, nie podlegają odpowiedzialności na podstawie Kodeksu karnego i karom.
Formalnie w czasie takich „przestępstw” zdają sobie sprawę ze swojego znaczenia społecznego i chcą przynieść jeszcze większe korzyści publiczne.
Warunki prawne
Pozwy o uznanie na podstawie powyższych okoliczności powinny zaszkodzić interesom chronionym prawem karnym, a ponadto musi istnieć prawny zakaz ich realizacji.
Można wyróżnić ogólne warunki, które są nieodłącznie związane z prawie wszystkimi tymi czynnikami:
- terminowość podjętych środków;
- proporcjonalność;
- zapobieganie występowaniu większej szkody w porównaniu do spowodowanej;
- mające na celu wyeliminowanie zagrożenia, ochronę jednostki lub społeczeństwa jako całości;
- niebezpieczeństwo musi być realne i obecne.
W przypadku określonych podgatunków warunki zgodności z prawem opisano w osobnych artykułach Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.
Zatem pojęcie, rodzaje i znaczenie okoliczności, które wykluczają zbrodnię czynu, muszą być znane, aby odróżnić je od zwykłych przestępstw i nie potępiać niewinnych osób. Ponadto zapisane w prawie zachęcają obywateli do legalnej działalności i umiejętności czytania.
Różnice w stosunku do przestępczości
Normy prawne Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej, które regulują te okoliczności, opierają się przede wszystkim na przepisach Konstytucji Federacji Rosyjskiej dotyczących praw i wolności (na całe życie, wolność i integralność, godność jednostki itp.).
Główne cechy szczególne tych czynników są następujące:
- bez winy;
- szkoda jest wyrządzona społecznie użyteczna lub neutralna (dopuszczalna);
- bez wykroczeń;
- wykluczenie postępowania karnego.
Wszystkie te właściwości, oczywiście, doktryna prawna dotyczy idealnych okoliczności, które wykluczają przestępstwo. W rzeczywistości wygląda to inaczej. W jednym przypadku dana osoba nie może ocenić swojej siły, bronić się i spowodować znaczną nieproporcjonalną szkodę dla osoby naruszającej prawo, lub może istnieć wina, ale bez zamiaru, w wyniku zaniedbania lub zaniedbania itp. Dlatego ustawodawca stanowi, że specjalnie upoważnione organy muszą dokonać oceny prawnej takich działań - dochodzenie, prokuratura, sąd. A gdy tylko zostaną ustalone wszystkie warunki legalności, sprawa ulega rozwiązaniu, ponieważ popełnione przestępstwo nie jest przestępstwem.Jak widać, granica między okolicznościami wykluczającymi przestępstwo czynu a odpowiedzialnością karną jest bardzo cienka, nawet te władze nie zawsze potrafią właściwie zrozumieć, co się wydarzyło.
Załóżmy, że niezbędna obrona jest często przekwalifikowywana jako akt społecznie niebezpieczny - przekraczający granice niezbędnej obrony, za którą odpowiedzialność karna jest już zapewniona.
Odmiany
Okoliczność wykluczająca zbrodnię czynu została omówiona w Kodeksie karnym Federacji Rosyjskiej jako osobny rozdział - ósmy.
Obecnie wyróżnia się sześć typów:
- niezbędna obrona;
- przymus (fizyczny / psychiczny);
- skrajna potrzeba;
- rozsądne ryzyko;
- realizacja zamówienia / zamówienia;
- szkody podczas zatrzymania sprawcy.
Zatem powyższe warunki reprezentują albo korzystanie z przysługującego podmiotowi prawa (niezbędna obrona), albo wykonywanie obowiązków służbowych (uzasadnione ryzyko), lub wykonywanie obowiązków prawnych (nakaz). W niektórych przypadkach bazy te mogą się łączyć (na przykład podczas zatrzymania).
Ogólnie rzecz biorąc, ponieważ nie wymienisz tych czynników, okoliczności wykluczające czyny przestępcze zawsze pozostają wyjątkowe, możemy powiedzieć, że są nadzwyczajne.
Naukowcy specjalizujący się w prawie karnym identyfikują inne powody, na podstawie których można wyeliminować bezprawność czynu, na przykład pozwolenie ofiary, obowiązki zawodowe itp.
Niezbędna obrona
W rzeczywistości jest to obrona przed przestępczością. Może to być osobista obrona ich mienia, domu, itp. Mienia, interesów społeczeństwa, chronionych przez prawo, przed bezprawną ingerencją poprzez wyrządzenie szkody przestępcy.
Aby uznać przymusową obronę, konieczne są warunki: gotówka, rzeczywistość i publiczne niebezpieczeństwo wkroczenia. W przeciwnym razie obrona będzie fikcyjna i nie będzie jedną z okoliczności wyłączających czyn przestępczy.
Warunkami legalności są terminowość i proporcjonalność.
Prawo przewiduje także termin „przekroczenie granic niezbędnej obrony”. Oznacza to, że obrońca zastosował sztuczki, które spowodowały więcej obrażeń niż dozwolone. Na przykład jeden atak pięściami, a drugi bronią nożem, istnieje wyraźne niedopasowanie funduszy, co oznacza, że więcej szkód zostanie wyrządzonych zdrowiu przestępcy. W rezultacie obrońca ponosi odpowiedzialność karną, jeżeli w jego działaniach zostanie ustalony zamiar.
Pilna potrzeba
Jest to sytuacja, w której stosuje się środki mające na celu wyeliminowanie zagrożenia życia, zdrowia, praw obrońcy lub osób trzecich, społeczeństwa lub państwa. Ponadto tego zagrożenia nie można wyeliminować innymi środkami, a osoba nie może przekraczać granic stanu wyjątkowego. Przykładem mogą być elementy natury (tornado, tsunami, ogień), zwierzę, źródło zwiększonego niebezpieczeństwa (samochód), proces fizjologiczny (poród), działania ludzi (piesi przechodzą przez ulicę w niewłaściwym miejscu).
Niebezpieczeństwo musi być realne, gotówka.
Podobnie jak niezbędna obrona, prawo przewiduje również przypadek przekroczenia dopuszczalnych limitów. Osoba ta będzie również odpowiedzialna, jeśli szkoda została wyrządzona umyślnie, równa lub większa.
Obrona lub sytuacja kryzysowa: różnice
Te dwie koncepcje mogą z definicji wydawać się bardzo podobne. Istnieją jednak poważne różnice między nimi:
- osoba znajdująca się w stanie wyjątkowym może chronić nie tylko siebie, ale także innych obywateli;
- różne źródła niebezpieczeństwa (obrona - ataki przestępcy; skrajna potrzeba - siły niezwiązane z intencją działania osoby);
- w stanie obrony osoba rani tylko napastnika, w razie potrzeby osobom trzecim;
- w pierwszym przypadku dozwolony jest początek większej szkody, aw drugim - powinien być mniejszy;
- podczas obrony nie jest rozważana możliwość poszukiwania innych sposobów, jeśli jest to absolutnie konieczne, szkoda może zostać spowodowana tylko wtedy, gdy nie ma innych dróg.
Przymus: fizyczny lub psychiczny
W rzeczywistości podstawa ta zakłada paraliż woli i świadomości osoby, aby popełnił przestępstwo.
Na przykład uszkodzenie fizyczne obejmuje ciężkie uszkodzenie ciała (tortury), wiązanie, kajdanki itp. Bicie i niewielkie uszkodzenie ciała zwykle nie należą do tego, ale konieczne jest sprawdzenie w każdym indywidualnym przypadku, czy czynniki te mogą również prowadzić do utraty woli danej osoby.
Prawo praktycznie nie mówi nam nic o skutkach psychologicznych. Naukowcy przytaczają hipnozę jako przykład. Można sobie również wyobrazić sytuację, w której pistolet jest wycelowany w kasjera banku i zmuszony do przekazania pieniędzy. Jest to również przymus psychiczny.
Kwestia odpowiedzialności w przypadku presji, przy której dana osoba zachowała zdolność do kierowania swoimi działaniami, jest rozstrzygana zgodnie z zasadami skrajnej konieczności.
Psychologiczny lub fizyczny wpływ Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej zalicza się również do kategorii okoliczności łagodzących karę (na przykład niewielkie obrażenia ciała, zastraszanie, szantaż itp.).
Rozsądne ryzyko
Termin ten oznacza szkodę dla interesu publicznego, aby osiągnąć jakikolwiek użyteczny cel.
Ryzyko to będzie uzasadnione tylko wtedy, gdy nie można osiągnąć wyniku bez niego, a osoba podejmie wszelkie środki, aby zapobiec nieprzyjemnym skutkom. Gdyby początkowo wiadomo było, że konsekwencjami może być katastrofa ekologiczna, katastrofa lub życie wielu ludzi byłoby zagrożone, ryzyko takie jest nieuzasadnione i pociąga za sobą odpowiedzialność.
Uzasadnione ryzyko jako okoliczność wykluczająca przestępstwo popełnione na akcie jest rzadkie w praktyce sądowej, ale próby naukowe, uruchomienie mechanizmów i wynalezienie technologii można wziąć za przykład. Analogię można także zobaczyć w telewizji w komedii „Iwan Wasiljewicz zmienia zawód”, w której Shurik stworzył maszynę czasu i uruchomił ją. Konsekwencją był ruch bohaterów w czasie, dr Shpak doznał szkód majątkowych w wyniku kradzieży, żona nowo powstałego cara straciła męża, który prawie zmarł za panowania Iwana Groźnego z rąk swoich strażników, a ponadto obrażenia psychiczne nie zostały odwołane. Jak powiedział główny bohater: „może jestem na skraju wielkiego odkrycia ...”, rzeczywiście, taki wynalazek pomógłby wielu zmienić coś w przeszłości, naprawić fatalne błędy, uratować komuś życie. Ryzyko było, a nawet można je uznać za uzasadnione, tym bardziej, że Shurik podjął wszelkie środki, aby przywrócić sytuację.
Ale przejdźmy od żartu do głównego poważnego tematu.
Warunkiem uzasadnionego ryzyka jest także osiągnięcie celu, który jest niezbędny nie tylko samemu testerowi, ale także tysiącom ludzi, czyli społecznie przydatny. Na przykład tworzenie nowego leku, ratowanie osoby, uzyskanie zupełnie innego wyniku ekonomicznego itp.
Uszkodzenie w trakcie zatrzymania przestępcy
Już sama nazwa tej okoliczności zawiera społecznie użyteczny cel - ujawnienie przestępstwa i powstrzymanie innych nielegalnych działań.
Podstawą zastosowania tych środków jest:
- osoba popełniła przestępstwo;
- ukrywanie się przed narządami.
W takim przypadku etap postępowania w tej sprawie karnej nie ma znaczenia, może być również na etapie poszukiwania, dochodzenia, procesu, wykonania wyroku itp.
W takim przypadku szkodę uznaje się za uzasadnioną, jeżeli w inny sposób osoba nie może zostać zatrzymana i zabrana do władz, a granice rozsądnych środków nie zostały naruszone.
Przy proporcjonalności warto również wziąć pod uwagę okrucieństwo przestępcy, jego uzbrojenie, stan psychiczny, kondycję fizyczną i inne czynniki.
Celem tych działań powinna być właśnie dostawa danej osoby do odpowiednich organów, a nie zemsta osobista. W tym drugim przypadku odpowiedzialność przyjdzie na wspólnej podstawie.
Realizacja zamówienia / zamówienia
Działania osoby, które wyrządzają szkodę chronionemu kodeksowi karnemu interesów Federacji Rosyjskiej, dla których dokumenty te są obowiązkowe, nie są uważane za przestępstwo.
Podmiotami w tym przypadku zawsze będą szef i podwładni.
Wykonanie nakazu jako okoliczność wykluczająca przestępstwo czynu weszło do naszego systemu prawa z działalności międzynarodowych sądów karnych i nadzwyczajnych i często znajduje się w sferze wojskowej, gdzie „nakaz nie jest omawiany”.
Warunki prawne w tej sytuacji to:
- przymusowe polecenie, tj. osoba jest podporządkowana;
- muszą pochodzić od upoważnionego podmiotu;
- wykonawca nie powinien wiedzieć z góry o niezgodności z prawem wymagań;
- nie powinno wykraczać poza to, co jest wymagane.
W takim przypadku głowa ponosi odpowiedzialność. Jeżeli podwładny dokonał umyślnie niezgodnego z prawem czynu, wówczas jest również karany na wspólnej podstawie.
Niezastosowanie się do takich rozkazów i / lub rozkazów nie pociąga za sobą odpowiedzialności na podstawie Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.
Kwestie związane z egzekwowaniem prawa
Ponieważ powyższe okoliczności, z wyjątkiem przestępstwa popełnionego na czynu, nie są niezgodnymi z prawem czynami społecznie niebezpiecznymi w Kodeksie karnym Federacji Rosyjskiej, dlatego nie należy wszczynać postępowania karnego, po prostu nie ma składu. Jednak w praktyce często, aby się tego upewnić, uprawnione organy inicjują sprawę i badają ją (przeprowadzają przesłuchania, badania, eksperymenty itp.). Może nawet dojść do etapu procesu, w którym być może wszystko się rozwinie, a osoba zostanie oskarżona zidentyfikowane okoliczności, jeśli nie zostało to wcześniej zrobione.
Kwalifikacja działań danej osoby jest przyznawana nawet na etapie dochodzenia, jeśli sprawa została otwarta, wówczas prokurator ją sprawdza, popiera ściganie w imieniu państwa, po czym sąd musi ją ocenić. Na tym etapie słudzy Temidy odgrywają decydującą rolę w życiu oskarżonego, gdzie kwalifikacje czynu można radykalnie zmienić.
Jednocześnie praktyka egzekwowania prawa w tych okolicznościach rozwija się bardzo niejednoznacznie. Nadal występują niedociągnięcia i błędy związane z błędną interpretacją artykułów Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej, niestosowaniem prawa, które ma być stosowane, lub opierają swoją opinię na niewłaściwym przepisie prawa. Jest to oczywiście duży problem, ponieważ niewinni ludzie mogą zostać ukarani lub, przeciwnie, przestępcy unikną kary. Właśnie dlatego pojęcie i znaczenie okoliczności wykluczających przestępstwo związane z czynem muszą być znane organom upoważnionym, aby móc je właściwie zobaczyć i zastosować. Wydaje się, że problem ten należy rozwiązać, regularnie monitorując postępowanie w tej kategorii spraw, identyfikując błędy, luki i podejmując odpowiednie uogólnione decyzje przez Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej.
Inne okoliczności „teoretyczne”
Powyżej wymieniono sześć ustawowych okoliczności, które wykluczają czyny przestępcze.
Jednak teoretycznie naukowcy identyfikują również inne czynniki, na podstawie których, ich zdaniem, nie należy również ścigać w postępowaniu karnym.
Należą do nich:
- siła wyższa (choroba, żywioł);
- wykonywanie obowiązków zawodowych (operacja, implantacja w gangu na zlecenie);
- ucieleśnienie ich subiektywnych praw (ogrodzenie posiadanego gruntu i pozbawienie innych prawa do poruszania się po nim);
- zgoda ofiary (wykorzystanie czegokolwiek).
Tak więc, jak widzimy, okoliczności, z wyłączeniem przestępczości czynu, ich rodzajów i znaczenia, ustawodawca nie poszedł na marne, by podać osobny rozdział Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.Instytucja ta ma na celu ochronę niewinnych ludzi przed nielegalnym skazaniem za brak corpus delicti w ich działaniach. Jest prawdopodobne, że wraz z upływem czasu i zmianą stosunków prawnych będzie nadal się rozszerzać i uzupełniać o coś nowego lub konkretyzowanego.