Wybory, a także jakość zapewnienia procesu wyborczego organom rządowym na całym świecie, są uważane za sprawdzian dla kraju pod względem poziomu demokracji społeczeństwa i rządu. Proces wyborczy nie przebiega w ten sam sposób. Najpopularniejsze są większościowe i proporcjonalne systemy wyborcze.
Historia procesu wyborczego
Potrzeba wyboru starszych w plemieniu lub mieście pojawiła się już w starożytności. Oczywiste jest, że większość i system proporcjonalny w tym czasie nie zostały jeszcze wynalezione przez ludzi. Proces selekcji odbywał się na walnych zgromadzeniach ludzi. Pewna kandydatura została zgłoszona do ogólnej dyskusji; głosowali na nią przez podniesienie ręki. Specjalny księgowy liczył głosy. Po oddzielnym zliczeniu głosów dla każdego kandydata porównano wyniki kandydatów i ogłoszono zwycięzcę.
W niektórych plemionach, takich jak Hindusi, głosowanie było inne. Małe kamienie zostały przekazane plemieniu. Jeśli dana osoba głosuje na konkretną osobę, kładzie kamyk w określonym miejscu. Potem przychodzi także „liczenie głosów”.
Główne systemy wyborcze naszych czasów
W procesie rozwijania myśli prawnej i doświadczeń związanych z przeprowadzaniem pierwszych wyborów powstały trzy główne typy wyborcze: majoritarny, proporcjonalny, a także proporcjonalna większość wyborcza. Każda z nich ma swoje zalety i wady, więc jednoznaczne jest stwierdzenie, która z nich jest lepsza, a która gorsza, prawdopodobnie nikt nie może.
Kryteria wydajności dla systemów wyborczych
System, według którego deputowani są wybierani do rad różnych szczebli, nie jest „świętym dogmatem”, ale tylko jednym ze sposobów wyboru najbardziej godnych ludzi w celu ochrony interesów społeczeństwa na danym terytorium. W trakcie przeprowadzania pierwszych procesów wyborczych opracowano kryteria, według których systemy wyborcze różnią się między sobą. Więc:
- różne systemy zapewniają możliwość różnej liczby zwycięzców;
- okręgi wyborcze są tworzone inaczej;
- proces tworzenia listy kandydatów na posłów jest inny.
Większość i proporcjonalne systemy wyborcze są rozmieszczone na takiej zasadzie, że można je stosować równolegle. W wielu krajach tak odbywają się wybory.
Ogólna charakterystyka większościowego systemu wyborczego
Większość systemu wyborczego implikuje możliwość głosowania na kandydatów - osoby. Ten rodzaj systemu wyborczego może być wykorzystywany w wyborach parlamentarnych, lokalnych i prezydenckich. W zależności od liczby głosów, które zwycięzca powinien zebrać, istnieją takie rodzaje systemów:
- system większości kwalifikowanej;
- system większości względnej większości;
- system absolutnej większości.
Funkcje każdego z rodzajów systemu większościowego zostaną omówione w artykule.
Jaka jest względna większość?
Wybory parlamentarne odbywają się w systemie większościowym. Ustawa o wyborach deputowanych określa, że wygrywa kandydat, który zdobędzie największy procent głosów niż inni kandydaci. Podobnie odbywają się wybory burmistrzów miast na Ukrainie. Liczba kandydatów, którzy mogą wziąć udział w wyborach, nie jest ograniczona. Powiedzmy, że 21 kandydatów bierze udział w wyborach burmistrza w Kijowie. Zwycięstwo w takim systemie może wygrać nawet kandydat z 10% głosów. Co najważniejsze, inni kandydaci muszą mieć mniej głosów niż zwycięzca.
Większość systemu wyborczego (podgatunek - system względny) ma zarówno zalety, jak i wady. Wśród zalet są następujące:
- brak potrzeby przeprowadzenia drugiej tury wyborów;
- oszczędności budżetowe;
- zwycięzca nie musi zbierać dużej liczby głosów.
Większość systemu względnego ma wady:
- w niektórych przypadkach wyniki wyborów nie odzwierciedlają woli większości ludzi, ponieważ zwycięzca może mieć znacznie więcej przeciwników niż kibiców;
- wyniki wyborów są łatwe do zakwestionowania w sądzie.
Należy pamiętać, że w krajach Wielkiej Brytanii, gdzie głosuje dowolna liczba wyborców, wybory uznaje się za przeprowadzone. W większości innych krajów europejskich wybory mogą zostać unieważnione, jeśli liczba głosujących biorących udział w głosowaniu jest mniejsza niż określony próg (na przykład 25%, 30%).
System bezwzględnej większości
Taki system jest dziś stosowany w większości krajów podczas wyboru prezydenta. Jego istota jest bardzo prosta, ponieważ zwycięzca oficjalnego zwycięstwa w wyścigu wyborczym musi zyskać 50% plus jeden głos. System bezwzględnej większości oznacza możliwość przeprowadzenia drugiej tury głosowania, ponieważ w pierwszej turze kandydat, który zdobył pierwsze miejsce, rzadko uzyskuje wymaganą liczbę głosów. Wyjątkiem od tej reguły były ostatnie wybory prezydenckie w Rosji i na Ukrainie. Przypomnijmy, że Władimir Putin zdobył w pierwszej turze wyborów ponad 80% głosów Rosjan. W wyborach prezydenckich na Ukrainie w dniu 25 maja 2014 r. Petro Poroszenko zdobył 54% głosów. System bezwzględnej większości jest dziś bardzo popularny na świecie.
Jeżeli w pierwszej rundzie nie można zidentyfikować zwycięzcy, wyznaczany jest drugi głos. Druga runda odbywa się zwykle 2-3 tygodnie po pierwszej. W głosowaniu biorą udział kandydaci, którzy zajmą pierwsze i drugie miejsce zgodnie z wynikami pierwszego głosowania. Druga runda zwykle kończy się, gdy jeden z kandydatów uzyska więcej niż 50% głosów.
Zalety systemu absolutnej większości:
- wynik głosowania odzwierciedla wolę większości wyborców;
- ludzie dochodzą do władzy, ciesząc się wielkim autorytetem w społeczeństwie.
Jedyną wadą takiego systemu jest to, że przeprowadzenie drugiej tury podwaja koszt wyborów, a tym samym wydatki budżetu państwa w kraju.
System większości kwalifikowanej: czym różni się od systemu absolutnego?
W niektórych krajach stosuje się system kwalifikowanej większości. Jaka jest jego istota? Prawo wyborcze określa pewien procent głosów, po otrzymaniu których kandydat zostaje uznany za wybranego. Taki system był używany we Włoszech, Kostaryce i Azerbejdżanie w ostatnich latach. Cechą systemu jest to, że w różnych krajach bariera kwalifikacyjna jest inna. Aby zostać głową Kostaryki, musisz zebrać 40% głosów w pierwszej rundzie. We Włoszech kandydaci na senatorów mieli zebrać 65% głosów do 1993 roku. Azerbejdżańskie przepisy ustawiają barierę na poziomie 2/3 liczby głosujących.
To bardzo trudny do zauważenia system. Prawnicy zauważają, że zaletą takiego systemu jest absolutne zaufanie wyborców do zwycięzcy. Istnieje wiele niedociągnięć. Na przykład głosowanie nie może być ograniczone nawet do drugiej rundy, więc budżet powinien wydać dużo pieniędzy. W kontekście kryzysów finansowych ogromne koszty wyborów, nawet w kontekście europejskich demokracji, są niedopuszczalne.
Stały system głosowy
Jeśli jesteś bardzo szczegółowy w naukach prawnych, znajdziemy dwa rodzaje systemu większościowego, które są używane niezwykle rzadko. Jest to system trwałego głosu i system głosowania comulative. Zajmijmy się funkcjami tych systemów.
Korzystając z systemu głosu stałego, tworzone są okręgi składające się z wielu członków, co jest typowe dla systemu proporcjonalnego, który zostanie omówiony później. Kandydaci na posłów mianowani są przez partie w formie otwartych list partyjnych. Głosujący głosują na konkretnego kandydata z tej samej listy. Osoby znajdujące się na listach innych partii nie mogą być głosowane. W rzeczywistości widzimy element połączenia systemu względnej większości z systemem głosowania na listy partii.
Co to jest głosowanie łączne?
Systemem pamiątkowego głosowania jest zdolność wyborcy do oddania kilku głosów. Do wyboru wyborcy przedstawiane są następujące opcje:
- głosy oddawane są na przedstawicieli jednej listy partyjnej (możesz głosować na jednego kandydata na zastępcę);
- wyborca rozdziela kilka głosów bez uwzględnienia zasady partii, to znaczy głosuje na podstawie osobistych cech kandydatów.
Proporcjonalny system głosowania
Większość i systemy proporcjonalne znacznie się od siebie różnią. Jeśli w systemie większościowym głosują się na ludzi, to znaczy na osoby, wówczas w systemie proporcjonalnym ludzie głosują na listy partii.
Jak tworzone są listy w partiach? Partia, która chce wziąć udział w wyborach deputowanych, organizuje kongres generalny lub kongres organizacji niższego szczebla (w zależności od tego, która rada poziomu odbywają się wybory). Na kongresie tworzona jest lista zastępców z przypisaniem im numerów seryjnych. Do zatwierdzenia organizacja partii przedkłada listę okręgowej lub centralnej komisji wyborczej. Po uzgodnieniu listy komisja, losując, nadaje partii numer do głosowania.
Jaka jest różnica między listami otwartymi i zamkniętymi?
Istnieją dwa rodzaje głosowania zgodnie z systemem proporcjonalnym: listy otwarte i listy zamknięte. Przeanalizujemy każdy typ osobno. Tak więc proporcjonalny system z zamkniętymi listami daje wyborcy możliwość głosowania na listę partii, którą popiera na zasadach ideologicznych. Jednocześnie we fragmencie listy mogą znajdować się kandydaci, których wyborca nie chce widzieć w radzie. Wyborca nie może wpływać na zmniejszenie lub zwiększenie liczby kandydatów na liście partyjnej. Często głosując na zamkniętych listach, osoba głosuje na poparcie liderów partii.
Otwarte listy są bardziej progresywnym rodzajem systemu proporcjonalnego. Używany w większości krajów Unii Europejskiej. Partie również sporządzają listy, zatwierdzają je, ale w przeciwieństwie do poprzedniej wersji, wyborcy mają możliwość wpływania na pozycję kandydatów na liście. Faktem jest, że podczas głosowania wyborca ma możliwość nie tylko głosowania na partię, ale także na konkretną osobę z listy. Jeden z kandydatów, którzy otrzymają wielkie wsparcie ze strony obywateli, jak najwięcej znajdzie się na liście swojej partii.
Jak rozkłada się mandaty po wyborach zgodnie z systemem proporcjonalnym? Powiedzmy, że w parlamencie jest 100 miejsc. Przekazanie bariery dla partii - 3% głosów. Zwycięzca zdobył 21% głosów, 2. miejsce - 16% głosów, następnie partie zdobyły 8%, 6% i 4%. Między przedstawicielami tych stron 100 mandatów jest proporcjonalnie podzielonych.
Oczywiście wybory na partie są bardziej demokratyczną metodą głosowania. Ludzie mają bezpośrednią możliwość wpływania na wynik wyborów. Ważną różnicą między systemem proporcjonalnym a systemem większościowym jest to, że ludzie głosują na ideologię, system poglądów na temat rozwoju państwa. Ważną wadą systemu proporcjonalnego jest fakt, że posłowie wybrani przez listy partyjne nie są związani z konkretnym okręgiem wyborczym. Nie utrzymują kontaktu ze zwykłymi ludźmi mieszkającymi w terenie, nie wiedzą o swoich problemach.
Mieszany proporcjonalny system wyborczy
Rozmawialiśmy o dwóch całkowicie przeciwnych systemach wyborczych.Okazuje się jednak, że można ich używać równolegle. System proporcjonalnej większości jest stosowany w wielu stanach w przestrzeni poradzieckiej.
Jak działa system? Ilustrujemy przykład wyborów do Najwyższej Rady Ukrainy. Zgodnie z Konstytucją Ukrainy do parlamentu wybiera się 450 deputowanych ludowych. Połowa przechodzi przez system większości, a połowa - zgodnie z proporcją.
W krajach o heterogenicznej populacji lub dużej luce między bogatymi a biednymi jest to najbardziej optymalny system wyborczy. Po pierwsze, partie są reprezentowane w parlamencie, istnieją ideologiczne podstawy do dalszego rozwoju państwa. Po drugie, większość głosów pozostaje w kontakcie z regionem, który wybrał ich do Rady Najwyższej. W swojej działalności posłowie będą bronić interesów regionu, który przekazał je prawodawcy.
System mieszany jest dziś używany w krajach takich jak Ukraina, Rosja, Niemcy, Wielka Brytania, niektóre kraje w Azji, Afryce i Ameryce.
Wniosek
Podczas wyborów światowa praktyka zna użycie trzech głównych systemów: większościowego i proporcjonalnego systemu wyborczego, a także systemu mieszanego. Każdy z systemów ma swoje zalety i wady, a liczba negatywnych i pozytywnych jest prawie taka sama. Nie ma idealnego procesu wyborczego.