Monetaryzm jest szkołą myśli ekonomicznej, która broni roli kontroli państwa nad ilością pieniędzy w obiegu. Przedstawiciele tego kierunku uważają, że wpływa to na wielkość produkcji w krótkim okresie i poziom cen w dłuższym okresie. Polityka monetarystyczna koncentruje się na ukierunkowaniu na stopy wzrostu podaży pieniądza. Cenione jest tutaj planowanie długoterminowe, a nie podejmowanie decyzji w zależności od sytuacji. Kluczowym przedstawicielem tego kierunku jest Milton Friedman. W swojej głównej pracy, The Monetary History of the United States, argumentował, że inflacja jest przede wszystkim związana z nieuzasadnioną podażą pieniądza w obiegu, i opowiada się za jej regulacją przez bank centralny tego kraju.
Kluczowe cechy
Monetaryzm to teoria, która koncentruje się na makroekonomicznych skutkach podaży pieniądza i działalności banków centralnych. Został sformułowany przez Miltona Friedmana. Jego zdaniem nadmierny wzrost podaży pieniądza w obiegu nieodwracalnie prowadzi do inflacji. Zadaniem banku centralnego jest wyłącznie utrzymanie stabilności cen. Szkoła monetaryzmu wywodzi się z dwóch historycznie antagonistycznych ruchów: ścisłej polityki monetarnej, która była powszechna pod koniec XIX wieku, oraz teorii Johna Maynarda Keynesa, które stały się powszechne w okresie międzywojennym po nieudanej próbie przywrócenia standardu złota. Friedman natomiast skoncentrował swoje badania na stabilności cen, która zależy od równowagi między podażą a popytem na pieniądz. Podsumował swoje odkrycia we wspólnej pracy z Anną Schwartz, „The Monetary History of the United States in 1867-1960”.
Opis teorii
Monetaryzm to teoria, w której inflacja jest bezpośrednim wynikiem nadmiernej podaży pieniądza. Oznacza to, że odpowiedzialność za to spoczywa całkowicie na banku centralnym. Friedman pierwotnie zaproponował ustaloną regułę pieniężną. Według niego podaż pieniądza powinna rosnąć automatycznie o k% rocznie. W ten sposób bank centralny utraci swobodę działania, a gospodarka stanie się bardziej przewidywalna. Monetaryzm, którego przedstawiciele uważali, że pochopna manipulacja podażą pieniądza nie może ustabilizować gospodarki, to przede wszystkim długoterminowe planowanie, które zapobiega sytuacjom kryzysowym, a nie próby szybkiego reagowania na nie.
Zaprzeczenie potrzebie złotego standardu
Monetaryzm to trend, który zyskał dystrybucję po II wojnie światowej. Większość jego przedstawicieli, w tym Friedman, postrzega złoty standard jako niepraktyczny ślad starego systemu. Jego niewątpliwą zaletą jest istnienie wewnętrznych ograniczeń wzrostu pieniądza. Jednak wzrost populacji lub wzrost handlu nieodwracalnie w tym przypadku prowadzą do deflacji i spadku płynności, ponieważ w tym przypadku wszystko zależy od wydobycia złota i srebra.
Stając się
Clark Warburton przypisuje się pierwszą interpretację pieniężną wahań biznesowych. Opisał to w szeregu artykułów z 1945 r. Powstały więc współczesne kierunki monetaryzmu. Jednak teoria stała się powszechna po tym, jak Milton Friedman wprowadził ilościową teorię pieniądza w 1965 roku. Istniał na długo przed nim, ale dominujący wówczas keynesizm podważył go.Friedman wierzył, że wzrost podaży pieniądza doprowadzi nie tylko do wzrostu oszczędności (przy równowadze podaży i popytu, ludzie już dokonali niezbędnych oszczędności), ale także do wzrostu łącznej konsumpcji. Jest to pozytywny fakt dla produkcji krajowej. Rosnące zainteresowanie monetaryzmem wynika również z niezdolności keynesowskiej gospodarki do przezwyciężenia bezrobocia i inflacji po upadku systemu Bretton Woods w 1972 r. I kryzysie naftowym w 1973 r. Te dwa negatywne zjawiska są bezpośrednio ze sobą powiązane, rozwiązanie jednego z problemów prowadzi do zaostrzenia drugiego.
W 1979 r. Prezydent USA Jimmy Carter mianował Paula Walkera szefem Rezerwy Federalnej. Ograniczył podaż pieniądza zgodnie z regułą Friedmana. Rezultatem była stabilność cen. Tymczasem Margaret Thatcher, rzeczniczka partii konserwatywnej, wygrała wybory w Wielkiej Brytanii. Inflacja w tym czasie rzadko spadała poniżej 10%. Thatcher postanowił zastosować miary pieniężne. W rezultacie do 1983 r. Stopa inflacji spadła do 4,6%.
Monetaryzm: przedstawiciele
Wśród apologetów w tej dziedzinie są tacy wybitni naukowcy:
- Karl Brunner
- Phillip D. Kagan.
- Milton Friedman
- Alan Greenspan.
- David Leidler.
- Allan Meltzer.
- Anna Schwartz.
- Margaret Thatcher.
- Paul Walker.
- Clark Warburton.
Laureat Nagrody Nobla M. Friedman
Można powiedzieć, że teoria monetaryzmu, bez względu na to, jak dziwnie to może brzmieć, rozpoczęła się od keynesizmu. Milton Friedman na początku swojej kariery akademickiej był zwolennikiem regulacji podatkowej gospodarki. Później jednak doszedł do wniosku, że ingerencja w gospodarkę narodową była błędna poprzez zmianę wydatków rządowych. W swoich słynnych pracach argumentował, że „inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym”. Był przeciwny istnieniu Rezerwy Federalnej, ale uważał, że zadaniem banku centralnego każdego stanu jest utrzymanie równowagi podaży i popytu na pieniądz.
Historia monetarna Stanów Zjednoczonych
To słynne dzieło, które było pierwszym zakrojonym na szeroką skalę studium z wykorzystaniem metodologicznych zasad nowego kierunku, zostało napisane przez laureata Nagrody Nobla Miltona Friedmana we współpracy z Anną Schwartz. W nim naukowcy przeanalizowali statystyki i doszli do wniosku, że podaż pieniądza miała znaczący wpływ na gospodarkę USA, zwłaszcza na przebieg cyklów koniunkturalnych. Jest to jedna z najwybitniejszych książek ubiegłego wieku. Pomysł pisania został zaproponowany przez prezesa Rezerwy Federalnej Arthura Burnsa. Historia monetarna Stanów Zjednoczonych została po raz pierwszy opublikowana w 1963 roku.
Początki wielkiej depresji
Prace nad książką Historia monetarna Stanów Zjednoczonych prowadzone są przez Friedmana i Schwartza pod patronatem Narodowego Biura Badań Ekonomicznych od 1940 r. Została opublikowana w 1963 roku. Rozdział o Wielkiej Depresji ukazał się dwa lata później. W nim autorzy krytykują Rezerwę Federalną za bezczynność. Ich zdaniem miał on utrzymywać stabilną podaż pieniądza i udzielać pożyczek bankom komercyjnym, a nie doprowadzać ich do masowego bankructwa. Historia pieniężna wykorzystuje trzy kluczowe wskaźniki:
- Wskaźnik gotówki na rachunkach osób fizycznych (jeśli ludzie wierzą w system, to pozostawiają więcej na kartach).
- Stosunek depozytów do rezerwy bankowe (w stabilnych warunkach instytucje finansowe i kredytowe zajmują więcej).
- Pieniądze o „zwiększonej wydajności” (takie, które służą jako środki pieniężne lub rezerwy o dużej płynności).
Na podstawie tych trzech wskaźników możesz obliczyć podaż pieniądza. Książka omawia także problemy związane ze stosowaniem standardu złota i srebra. Autorzy mierzą prędkość pieniądza i starają się znaleźć najlepszy sposób interwencji w gospodarkę dla banków centralnych.
Wkład w naukę
Tak więc monetaryzm w gospodarce jest kierunkiem, który po raz pierwszy przedstawił logiczne uzasadnienie wielkiego kryzysu. Wcześniej ekonomiści widzieli swoje źródło w utracie zaufania konsumentów i inwestorów do systemu. Monetaryści odpowiedzieli na wyzwania współczesności, proponując nowy sposób ustabilizowania gospodarki narodowej, gdy keynesizm przestał działać. Obecnie w wielu krajach stosuje się zmodyfikowane podejście, które wymaga większej interwencji rządu w gospodarkę w celu regulacji prędkości obiegu pieniędzy i ich ilości w obiegu.
Krytyka wniosków Friedmana
Według Alana Blindera i Roberta Solowa polityka fiskalna staje się nieskuteczna tylko wtedy, gdy żądać elastyczności pieniądze są zerowe. Jednak w praktyce taka sytuacja nie występuje. Przyczyną Wielkiej Depresji Friedman uważał bezczynność Rezerwy Federalnej Bank of USA. Jednak niektórzy ekonomiści, tacy jak Peter Temin, nie zgadzają się z tym wnioskiem. Uważa, że początki wielkiego kryzysu mają charakter egzogenny, a nie endogenny. W jednym ze swoich dzieł Paul Krugman twierdzi, że kryzys finansowy w 2008 r. Pokazał, że państwo nie jest w stanie kontrolować „szerokich” pieniędzy. Jego zdaniem ich propozycja prawie nie jest związana z PKB. James Tobin zauważa znaczenie ustaleń Friedmana i Schwartza, jednak kwestionuje ich proponowane wskaźniki prędkości pieniądza i ich wpływu na cykle koniunkturalne. Barry Eichengreen udowadnia niemożność energicznej działalności Rezerwy Federalnej podczas Wielkiego Kryzysu. Jego zdaniem zapobiegł wzrostowi podaży pieniądza złoty standard. Kwestionuje inne wnioski Friedmana i Schwartza.
W praktyce
Monetaryzm w gospodarce pojawił się jako kierunek, który miał pomóc poradzić sobie z problemami po upadku systemu Bretton Woods. Realistyczna teoria powinna wyjaśniać fale deflacyjne z końca XIX wieku, wielką depresję, stagflację po konferencji jamajskiej. Według monetarystów prędkość pieniądza bezpośrednio wpływa na wahania działalności gospodarczej. Tak więc przyczyną wielkiego kryzysu jest brak podaży pieniądza, co doprowadziło do spadku płynności. Wszelkie znaczące wahania i zmienność cen wynikają z niewłaściwej polityki banku centralnego. Wzrost podaży pieniądza w obiegu zwykle wiąże się z potrzebą finansowania wydatki rządowe więc musisz je zmniejszyć. Przeciwnie, teoria makroekonomiczna do lat 70. nalegała na ich ekspansję. Zalecenia monetarystów okazały się skuteczne w praktyce w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
Współczesny monetaryzm
Dzisiaj System Rezerwy Federalnej stosuje zmodyfikowane podejście. Oznacza to szerszą interwencję państwa w przypadku przejściowej niestabilności dynamiki rynku. W tym powinien regulować szybkość obiegu pieniędzy. Europejscy koledzy wolą bardziej tradycyjny monetaryzm. Jednak niektórzy badacze uważają, że to ta polityka spowodowała osłabienie walut pod koniec lat dziewięćdziesiątych. Od tego czasu wnioski monetaryzmu zaczynają być kwestionowane. Debata na temat roli tej szkoły myśli ekonomicznej w liberalizacji handlu, inwestycjach międzynarodowych i skutecznej polityce banków centralnych nie zakończyła się do dziś.
Jednak monetaryzm pozostaje ważną teorią, na podstawie której buduje się nowe. Jego odkrycia są nadal aktualne i zasługują na szczegółowe badanie. Prace Friedmana są szeroko znane w środowisku naukowym.
