Większość grup społecznych działa zgodnie z pewnymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi, które w pewnym stopniu regulują zachowanie wszystkich członków społeczności. Są to prawa, tradycje, zwyczaje i rytuały.
Te pierwsze są opracowywane na szczeblu państwowym lub regionalnym, a ich przestrzeganie jest absolutnie konieczne dla wszystkich obywateli danego państwa (jak również dla nierezydentów znajdujących się na jego terytorium). Reszta ma raczej charakter zalecający i nie ma znaczenia dla współczesnego człowieka, chociaż dla mieszkańców peryferii nadal mają znaczną wagę.
Konformizm jako sposób adaptacji
Utrzymanie zwykłego stanu rzeczy i istniejącego porządku jest konieczne dla ludzi, takich jak powietrze. Dzieci od najmłodszych lat uczy się, jak pożądane lub nawet konieczne jest zachowanie się w społeczeństwie innych ludzi. Większość działań edukacyjnych ma na celu wyeliminowanie działań, które mogą być nieprzyjemne dla innych z ich zachowania. Dzieci uczą się:
- Aby powstrzymać przejawy funkcji życiowych organizmu.
- Nie denerwuj ludzi głośną mową i jasnymi ubraniami.
- Przestrzegaj granic osobistej przestrzeni (nie dotykaj innych bez potrzeby).
Oczywiście lista ta obejmuje zakaz aktów przemocy.
Kiedy dana osoba poddaje się edukacji i rozwija odpowiednie umiejętności, jej zachowanie staje się konformistyczne, to znaczy społecznie akceptowalne. Tacy ludzie są uważani za miłych, dyskretnych, łatwo się z nimi komunikować. Gdy zachowanie danej osoby różni się od ogólnie przyjętego wzorca, nakłada się na nią różne kary (formalne i nieformalne sankcje negatywne). Celem tych działań jest zwrócenie uwagi danej osoby na charakter jej błędów i dostosowanie modelu zachowania.
Psychologia osobowości: system sankcji
W profesjonalnym słownictwie psychoanalityków sankcje oznaczają reakcję grupy na działania lub słowa poszczególnych podmiotów. Różne rodzaje kar są stosowane do wdrażania regulacji regulacyjnych systemów i podsystemów społecznych.
Należy zauważyć, że sankcje są również nagrodami. Wraz z wartościami nagrody zachęcają do przestrzegania obowiązujących norm społecznych. Służą jako nagroda dla podmiotów, które grają według zasad, to znaczy dla konformistów. Jednocześnie odstępstwo (odstępstwo od prawa), w zależności od wagi przestępstwa, pociąga za sobą określone rodzaje kar: formalne (grzywna, areszt) lub nieformalne (nagana, skazanie).
Co to jest „kara” i „cenzura”
Zastosowanie niektórych sankcji negatywnych wynika z dotkliwości społecznie dezaprobujących uchybień i sztywności przepisów. We współczesnym społeczeństwie używają:
- Kary
- Upomina.
To pierwsze wyraża się w tym, że osoba naruszająca prawo może zostać ukarana grzywną kara administracyjna lub ograniczają dostęp do cennych społecznie zasobów.
Nieformalne sankcje negatywne w formie cenzury stają się reakcją członków społeczeństwa na przejawy nieuczciwości, chamstwa lub chamstwa jednostki. W takim przypadku uczestnicy społeczności (grupa, zespół, rodzina) mogą przestać utrzymywać relacje z osobą, wyrazić wobec niej dezaprobatę społeczną i wskazać osobliwości zachowania. Oczywiście są fani, którzy czytają zapisy o nim i bez niego, ale jest to zupełnie inna kategoria ludzi.
Istota kontroli społecznej
Według francuskiego socjologa R. Lapierre'a sankcje należy podzielić na trzy główne typy:
- Fizyczne, które służą do karania osoby, która naruszyła normy społeczne.
- Ekonomiczny, polegający na blokowaniu zaspokojenia najważniejszych potrzeb (grzywna, kara, zwolnienie).
- Administracyjny, którego istotą jest obniżenie statusu społecznego (ostrzeżenie, powrót do zdrowia, usunięcie z urzędu).
W realizacji wszystkich powyższych rodzaje sankcji oprócz sprawcy biorą udział inne osoby. Jest to kontrola społeczna: społeczeństwo stosuje koncepcję normy, aby skorygować zachowanie wszystkich uczestników. Cel kontroli społecznej można nazwać stworzeniem przewidywalnego i przewidywalnego modelu zachowania.
Nieformalne sankcje negatywne w zakresie samokontroli
W przypadku większości rodzajów kar społecznych obecność osób nieupoważnionych staje się obowiązkowa. Na przykład osoba naruszająca prawo powinna zostać skazana zgodnie z przepisami (sankcje formalne). Proces może wymagać udziału od pięciu do dziesięciu osób do kilkudziesięciu osób, ponieważ uwięzienie jest bardzo poważną karą.
Nieformalne sankcje negatywne mogą być stosowane przez absolutnie dowolną liczbę osób, a także mają ogromny wpływ na sprawcę. Nawet jeśli jednostka nie akceptuje zwyczajów i tradycji grupy, w której się znajduje, wrogość jest dla niej nieprzyjemna. Po pewnym oporze sytuację można rozwiązać na dwa sposoby: porzucając dane społeczeństwo lub godząc się z jego normami społecznymi. W tym drugim przypadku wszystkie istniejące sankcje są ważne: pozytywne, negatywne, formalne, nieformalne.
Kiedy normy społeczne głęboko zakorzeniona w podświadomości potrzeba kary zewnętrznej jest znacznie osłabiona, ponieważ jednostka rozwija zdolność do niezależnego kontrolowania swojego zachowania. Psychologia osobowości jest dziedziną nauki (psychologii), która zajmuje się badaniem różnych indywidualnych procesów. Dużo uwagi poświęca badaniu samokontroli.
Istotą tego zjawiska jest to, że człowiek porównuje swoje działania z ogólnie przyjętymi normami, etykietą i zwyczajami. Gdy zauważy odchylenie, sam jest w stanie samodzielnie określić wagę przestępstwa. Z reguły takie naruszenia prowadzą do wyrzutów sumienia i bolesnej winy. Świadczą o udanej socjalizacji jednostki, a także o jej zgodzie z wymogami moralności publicznej i normami zachowania.
Znaczenie samokontroli dla dobrobytu grupy
Cechą takiego zjawiska, jak samokontrola, jest to, że wszystkie środki mające na celu identyfikację odstępstw od norm i zastosowanie sankcji negatywnych są wykonywane przez samego naruszającego. On, sędzia, ława przysięgłych i kat.
Oczywiście, jeśli inne osoby dowiedzą się o niewłaściwym postępowaniu, może dojść do publicznej krytyki. Jednak w większości przypadków, nawet jeśli wydarzenie jest utrzymywane w tajemnicy, odstępca zostanie ukarany.
Według statystyk 70% kontroli społecznej odbywa się poprzez samokontrolę. W takim czy innym stopniu wielu rodziców, szefów przedsiębiorstw, a nawet stanów stosuje to narzędzie. Właściwie zaprojektowane i wdrożone wytyczne, reguły korporacyjne, prawa i tradycje mogą osiągnąć imponującą dyscyplinę przy minimalnym czasie i wysiłku na prowadzenie działań monitorujących.
Samokontrola i dyktatura
Nieformalne sankcje negatywne (przykłady: skazanie, dezaprobata, usunięcie, wotum nieufności) stają się potężną bronią w rękach wykwalifikowanego manipulatora. Wykorzystując te techniki jako środek zewnętrznej kontroli nad zachowaniem członków grupy, a jednocześnie minimalizując lub nawet eliminując samokontrolę, lider może zyskać znaczną władzę.
Wobec braku własnych kryteriów oceny poprawności działań ludzie zwracają się do norm moralności publicznej i listy ogólnie przyjętych zasad. Aby utrzymać równowagę w grupie, kontrola zewnętrzna powinna być trudniejsza, tym gorsza jest samokontrola.
Odwrotną stroną nadmiernej kontroli i drobnej opieki nad człowiekiem jest hamowanie rozwoju jego świadomości, tłumienie umyślnych wysiłków jednostki. W kontekście państwa może to prowadzić do ustanowienia dyktatury.
Dobre intencje ...
W historii istnieje wiele przypadków, gdy dyktatura została wprowadzona jako środek tymczasowy - jej celem było przywrócenie porządku. Jednak istnienie tego reżimu przez długi czas i rozprzestrzenianie się ścisłej obowiązkowej kontroli obywateli utrudnia rozwój kontroli wewnętrznej.
W rezultacie czekała na nich stopniowa degradacja. Te osoby, które nie są przyzwyczajone i nie wiedzą, jak wziąć odpowiedzialność, nie są w stanie obejść się bez zewnętrznego przymusu. Następnie dyktatura staje się dla nich konieczna.
Możemy zatem stwierdzić, że im wyższy poziom samokontroli, tym bardziej cywilizowane społeczeństwo i tym mniej potrzebuje jakichkolwiek sankcji. W społeczeństwie, którego członkowie są wysoce zdolni do samokontroli, bardziej prawdopodobne jest ustanowienie demokracji.
