Państwo społeczne to ... Społeczne funkcje państwa

Dzisiaj często można usłyszeć deklaracje, że kraj jest państwem społecznym. Powstaje pytanie: czym jest państwo społeczne? Jaka jest jego specyfika? Czy każde państwo ma charakter społeczny?

Pojęcie państwa społecznego

W najbardziej ogólnej formie państwo społeczne to państwo, którego główną zasadą jest dążenie do sprawiedliwego podziału dóbr w kraju. Jego polityka jest wdrażana w celu zmniejszenia tragicznych skutków materialnego rozwarstwienia społeczeństwa, główny nacisk kładzie się na pomoc przedstawicielom potrzebującym w niekorzystnej sytuacji. Pojęcie państwa społecznego jest ściśle związane ze zjawiskiem zabezpieczenia społecznego. W takich systemach państwo zobowiązuje się do utrzymania odpowiedniego poziomu życia potrzebujących obywateli poprzez udział w dochodach osób, które osiągnęły wysoki poziom bezpieczeństwa materialnego.

Istotą państwa społecznego jest zatem istnienie gwarancji zapewniających dysfunkcyjne grupy ludności na przyzwoitym poziomie życia. Ponadto środki na takie wsparcie materialne pochodzą z obciążeń podatkowych spoczywających na bardziej zamożnych współobywatelach.

Trochę historii

System społeczny państwa po raz pierwszy zadeklarował niemiecki ekonomista Lorenz von Stein w połowie XIX wieku. Przeprowadził dogłębną analizę procesu powstawania kapitalizmu w Niemczech i doszedł do wniosku, że państwo powinno opierać się na ideach równości i sprawiedliwości, że powinno dążyć do podniesienia poziomu życia niższych warstw do średniego i wyższego poziomu. Państwo społeczne w swojej interpretacji jest systemem zapewniającym postęp społeczny.

Rozwój poglądów Steina wprowadził Friedrich Naumann, który promował liberalne poglądy na temat gospodarki. Jego zdaniem państwo społeczno-polityczne poprzez aktywną interwencję w systemie gospodarczym powinno ustanowić procedurę, w której priorytetem będzie nie tylko ochrona własności i prawa, ale także reformy społeczne w imię sprawiedliwości.

Takie pomysły stały się platformą dla powstania ruchu socjaldemokratycznego, który zyskiwał na sile w Niemczech pod koniec XIX wieku. Na przełomie XIX i XX wieku w kraju, pod presją popularnego ruchu robotniczego, ochrona prawnie zagrożonych klas została zapisana w prawie. Pomysły te stały się impulsem do wdrożenia reform w Niemczech, w szczególności po raz pierwszy pojawił się system ubezpieczeń emerytalnych i finansowanie opieki zdrowotnej dla pracowników na koszt pracodawcy. Idee struktury społecznej państwa przeniknęły także Francję i Anglię, gdzie pod wpływem związków zawodowych pojawiły się środki regulujące stosunki społeczne przez państwo.

W Stanach Zjednoczonych idee państwa społecznego znajdują silne poparcie podczas kryzysu gospodarczego lat 30. XX wieku. Prezydent Roosevelt ustanawia prawo pracowników do tworzenia związków zawodowych, które chronią ich prawa; skrócił czas pracy i zakazał wykorzystywania pracy dzieci. W Wielkiej Brytanii znaczącą rolę odegrał raport Beveridge, który mówił o państwie opiekuńczym, w rzeczywistości synonimie państwa socjalnego.

Pojawienie się państwa radzieckiego wprowadziło nowy impuls w rozwoju koncepcji państwa społecznego, ponieważ legalnie utrwaliło orientację społeczną swojej polityki.

Po drugiej wojnie światowej niemiecki rząd po raz pierwszy zapisał w konstytucji kraju nazwę państwa jako społecznego. Po tym wszystkie główne kraje zachodnie zaczynają ogłaszać zasady sprawiedliwości społecznej jako główny postulat państwowości. Popularność tych pomysłów trwała do połowy lat 70., kiedy koncepcja ma wielu przeciwników i zaczyna się przekształcać. Kryzysy gospodarcze z przełomu XX i XXI wieku podają w wątpliwość racjonalność tej koncepcji, chociaż kraje zachodnie nie spieszą się z oficjalnym jej porzuceniem.

Warunki państwa społecznego

Nie każdy kraj może nazywać się państwem społecznym. Do jego powstania konieczna jest zgodność z wieloma warunkami. Państwo społeczne to model, który jest możliwy, gdy zostaną stworzone określone warunki:

• Wysoki poziom rozwoju moralnego obywateli. Państwo społeczne charakteryzuje się rozpowszechnieniem wartości moralne przede wszystkim wszyscy członkowie społeczeństwa, zwłaszcza kierownictwo, muszą przestrzegać idei równości i sprawiedliwości.
• System demokratyczny. Aby wdrożyć zasady zabezpieczenia społecznego w państwie, należy wprowadzić zasady wolności.
• Wysoki poziom rozwoju gospodarczego państwa. Aby móc zapewnić ubogim zabezpieczenie społeczne, państwo musi mieć duże rezerwy.
• Zorientowany społecznie rodzaj gospodarki. Państwo, aby móc regulować procesy gospodarcze, musi mieć dużą liczbę różnych przedsiębiorstw z jego udziałem. Umożliwia to regulowanie zatrudnienia i redystrybucję dochodu na rzecz osób w niekorzystnej sytuacji.
• Wysoki poziom rozwoju prawnego. Obowiązkowym towarzyszem państwa społecznego jest wysoki poziom rozwoju inicjatyw legislacyjnych i obywatelskich. Społeczeństwo obywatelskie i praworządność są platformą polityk zorientowanych społecznie.
• Polityka społeczna państwa. Priorytetami polityki państwa powinny być projekty społeczne mające na celu złagodzenie skutków nierówności i różnego wsparcia dla biednych. Państwo powinno dążyć do powszechnej sprawiedliwości, stawiać sobie za cel osiągnięcie dobrobytu wszystkich obywateli. Do tych celów należy stworzenie równych szans startowych dla osób ze wszystkich klas, zabezpieczenie społeczne wszystkich obywateli kraju, godne warunki życia dla wszystkich, w tym osób w niekorzystnej sytuacji.
• Konsolidacja ustawodawstwa. Termin „państwo społeczne” powinien zostać ustalony w konstytucji państwa.

Charakterystyczne cechy państwa społecznego

Stan społeczny można rozpoznać na podstawie następujących kryteriów:

• Sprawiedliwa płaca. Państwo gwarantuje godziwe wynagrodzenie wszystkim pracującym obywatelom, niezależnie od ich pozycji.
• Zadowoleni klienci. Mieszkańcy państwa socjalnego mają wysoki poziom konsumenta, mogą zaspokoić nie tylko podstawowe potrzeby żywności, mieszkania, bezpieczeństwa, ale także wybrać produkty wysokiej jakości, które zaspokoją te potrzeby. Ponadto ludność powinna być w stanie realizować plany samorealizacji i zaspokajać potrzeby społeczne i duchowe.
• Regulowany system ochrony socjalnej. Zadowolenie ludności z życia zależy od polityki społecznej państwa, musi stworzyć system, który pomoże ludziom z ograniczonymi zasobami zaspokoić ich potrzeby na przyzwoitym poziomie. Znak państwa społecznego to dobrze działająca instytucja pomocy dla tych, którzy nie mogą się utrzymać: osób niepełnosprawnych, emerytów, dzieci, rodzin wielodzietnych i bezrobotnych.
• Wyrównanie różnic społecznych.W państwie społecznym, poprzez różnego rodzaju pomoc, należy zmniejszyć różnicę w poziomie życia bogatych i biednych z powodu redystrybucji dochodów. Nacisk kładzie się na doprowadzenie biednych do godnego poziomu życia. Różnica między dochodami górnej i dolnej warstwy ludności kraju powinna być około sześć razy.
• Wysokiej jakości społecznie istotne branże usługowe. Dla państwa opiekuńczego niezwykle ważne jest ustanowienie skutecznej pracy w takich dziedzinach, jak medycyna, edukacja, mieszkalnictwo, transport. Usługi socjalne zapewniają przyzwoity poziom życia i zadowolenie społeczne.
• Prawne rozwiązywanie konfliktów. Państwo społeczne charakteryzuje się niskim poziomem konflikty społeczne ale jeśli się pojawią, rozwiązuje się je pokojowo za pomocą instrumentów społeczeństwa obywatelskiego i prawnego.
• Wcielenie zasad sprawiedliwości społecznej. Podział bogactwa kraju, zapewnienie wszystkim możliwości zaspokojenia nie tylko ich podstawowych potrzeb, powinien wynikać z interesów wszystkich mieszkańców kraju. Każdy obywatel otrzymuje z kraju tyle, ile daje.
• Prymat moralnych zasad zachowania. W stanie społecznym standardy moralne zachowaniami są miłość, wzajemna pomoc, altruizm, miłosierdzie. Co więcej, są one charakterystyczne nie tylko dla polityki państwa lub poszczególnych grup ludzi, ale także dla większości obywateli kraju.

Społeczne funkcje państwa: rzeczywistość i deklaracja

Jak każde inne państwo, społeczność pełni wszystkie tradycyjne funkcje: polityczne, gospodarcze, społeczne, egzekwowanie prawa, ochronę środowiska i wiele innych. Jednak nacisk na ich wdrażanie zawsze kładzie się na ochronę socjalną ludności. Ponadto istnieją określone funkcje społeczne państwa, do których należą:

• Wsparcie dla wrażliwych populacji. Może być materiałem w postaci dotacji dla bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, seniorów i socjopsychologów, w postaci różnych konsultacji, szkoleń, kursów dotyczących rozładowania psychicznego i korekcji stanów depresyjnych.
• Ochrona pracy i zdrowie publiczne. Państwo stwarza godne warunki do wykonywania każdej pracy, monitoruje zgodność z normami i przepisami. Zapewnia również regularną opiekę medyczną na wysokim poziomie, koncentrując się na zapobieganiu chorobom.
• Promowanie i stymulowanie działalności charytatywnej. Państwo ma mechanizmy podatkowe, które mogą uczynić działalność charytatywną nie tylko społecznie zatwierdzoną, ale także ekonomicznie opłacalną.
• Wsparcie dla macierzyństwa i dzieciństwa. Państwo tworzy instytucje pomagające rodzicom w wychowywaniu dzieci, niezależnie od dochodów. Zapewnia wysokiej jakości opiekę medyczną i system usług edukacyjnych, a także rozwija mechanizmy wsparcia materialnego dla potrzebujących rodzin.
• Łagodząc skutki społecznej stratyfikacji społeczeństwa poprzez redystrybucję dochodów, państwo zmniejsza różnicę między bogatymi a biednymi.
• Zapewnienie zatrudnienia ludności. Państwo stwarza warunki do znalezienia pracy przez każdą osobę zgodnie z jej umiejętnościami i możliwościami, stymuluje przedsiębiorczość do tworzenia miejsc pracy i wspiera nisko płatne, ale istotne społecznie sektory.

• Troska o rozwiązywanie problemów środowiskowych, o zachowanie pokoju.
• Wsparcie dla różnych projektów, inicjatyw i programów w sferze społecznej, kulturalnej i edukacyjnej.

Zatem państwo opiekuńcze jest złożonym systemem instytucji i mechanizmów wspierających ludność i tworzących standard jakości życia dla obywateli. Żadne państwo nie było jeszcze w stanie w pełni zrealizować tych funkcji, ale są kraje o znacznym przybliżeniu do ideału.

Rodzaje stanów społecznych

Rozwój społeczno-gospodarczy państwa może przebiegać na różne sposoby i prowadzi do powstawania różnego rodzaju państw społecznych. Naukowcy identyfikują takie odmiany, jak:

• Pozytywny stan ochrony socjalnej. Typ oparty na chęci stworzenia społeczeństwa równych szans. Próbką tego typu są Stany Zjednoczone.
• Stan zabezpieczenia społecznego. W tym typie dodaje się wymogi ochrony socjalnej, aby zapewnić wszystkim obywatelom stabilny dochód nie niższy niż poziom utrzymania. Próbka - Wielka Brytania.
• Państwo opiekuńcze. Państwo dąży do wyrównania poziomu dochodów i szans wszystkich mieszkańców. Przykładem jest Szwecja.

Podjęto również próbę zbudowania klasyfikacji w zależności od dominacji wymagań rynkowych lub społecznych w polityce rządowej. W tym przypadku wyróżnia się konserwatywne, liberalne i socjaldemokratyczne typy państwa społecznego.

Zrealizowane projekty

Pojęcie państwa społecznego w kilku różnych formach zakorzeniło się w wielu krajach. Tak więc państwa społeczne to kraje zachodnie, a także Australia, Kanada, Japonia. Wprowadzono w nich różne modele, wszystkie oparte na zasadach moralnych i praktyce liberalnych idei. Nieco inny format państwa socjalnego jest wdrażany w krajach, w których źródłem bogactwa jest produkcja ropy naftowej, są to Zjednoczone Emiraty Arabskie i Kuwejt, w których dochód narodowy jest rozdzielany zgodnie z lokalnymi wyobrażeniami o sprawiedliwości.

Rosyjska rzeczywistość

Pytanie powstaje naturalnie, ale czy Rosja jest państwem społecznym? Pomimo faktu, że od 1993 r. Kraj ustawowo ustanowił społeczny priorytet w polityce, nadal istnieją wątpliwości co do realności tej deklaracji. W Rosji istnieją instytuty ochrony socjalnej, ale przepaść między bogatymi i biednymi jest zbyt duża, system opieki zdrowotnej i edukacji jest daleki od wysokich standardów cywilizowanych krajów. Dlatego nie można jeszcze powiedzieć z pewnością: Rosja jest państwem społecznym.

Trudności w budowaniu państwa społecznego

Społeczny rozwój państwa napotyka wiele problemów, z których główne to:

• Niestabilność globalnej gospodarki. Kryzysy ostatnich lat pokazały, że nie wszystkie państwa mogą sobie pozwolić na orientację społeczną ze względu na spadające dochody.
• Nieprzytomność obywateli. Państwo opiekuńcze staje w obliczu faktu, że niektóre grupy ludności zamieniają się w osoby pozostające na utrzymaniu i chętnie otrzymują świadczenia, nie zwracając niczego. Problem ten ujawnił zwłaszcza kryzys migracyjny w Europie, gdy tysiące ludzi zaczynają ubiegać się o świadczenia, a państwo nie jest w stanie zapewnić wszystkim godności.

Zatem państwo społeczne i społeczeństwo nie stały się jeszcze dominującym typem w porządku światowym.

Krytyka państwa społecznego

Pojęcie państwa społecznego ma wielu przeciwników i krytyków, które stały się znacznie bardziej związane z przedłużającymi się kryzysami finansowymi i politycznymi. Ludność Europy jest przyzwyczajona do otrzymywania więcej niż dawania, co prowadzi do wzrostu niezadowolenia społecznego, zwłaszcza w sytuacji braku środków na spełnienie gwarancji społecznych. Krytycy twierdzą, że dziś koncepcja państwa społecznego, jeśli się nie przeżyła, wymaga znaczącej rewizji.