Produkt krajowy brutto (skrócone PKB) jest głównym wskaźnikiem makroekonomicznym. To on ocenia rozwój kraju i jego wpływ gospodarka światowa i atrakcyjność inwestycyjna. Produkt krajowy brutto pokazuje wielkość gospodarki narodowej i jej strukturę - stosunek branż do ich wydajności. Dlatego tak ważne jest zrozumienie metod obliczania PKB. Trzy główne z nich rozważymy.
Pojęcie i jego definicja
Zanim przejdziemy do metod obliczania PKB, logiczne jest zastanowienie się, czym jest ten wskaźnik. Produkt krajowy brutto jest zagregowanym wskaźnikiem produkcji równym sumie wartości dodanej wytworzonej przez wszystkich rezydentów i jednostki instytucjonalne prowadzące działalność gospodarczą (plus podatki i minus dotacje). Ta definicja daje Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (W skrócie OECD). Ona jednoczy kraje rozwinięte z reprezentatywną demokracją i gospodarką wolnorynkową. Powstał pierwotnie jako część planu Marshalla mającego na celu koordynację różnych amerykańskich projektów dotyczących powojennej odbudowy Europy.
Informacje ogólne
Metody obliczania PKB są zwykle stosowane w celu oceny wydajności ekonomicznej całego kraju lub określonego regionu. Można go również wykorzystać do pomiaru względnego wkładu w gospodarkę narodową danego przemysłu. Jest to możliwe, ponieważ suma wszystkich wartości dodanych to PKB. Wzór na obliczanie wskaźnika nie jest oparty na sprzedaży. Uwzględnia różnicę między kosztem czynników produkcji a gotowymi produktami. Na przykład firma kupuje stal i produkuje samochód. Gdyby metody obliczania PKB były oparte na cenach rynkowych, wówczas nastąpiłoby podwójne liczenie. Ponieważ produkt krajowy brutto jest sumą wartości dodanych, wzrasta on również, gdy przedsiębiorstwo zmniejsza zużycie materiałów i innych zasobów (tzw. Zużycie pośrednie), jednocześnie kontynuując produkcję tej samej wielkości produkcji.
Najczęstszym zastosowaniem PKB jest obliczanie wzrostu gospodarczego z roku na rok (ostatnio i co kwartał). Wykres produktu krajowego brutto pokazuje sukcesy i porażki rządu krajowego. Co więcej, zawsze można z niego powiedzieć, na jakim etapie cyklu znajduje się gospodarka: wzrost, szczyt, recesja, depresja.
Metody oznaczania
PKB można określić za pomocą trzech metod. Każdy z nich powinien dać ten sam wynik. Przydziel metodę produkcji do obliczania PKB (wartości dodanej), dochodów i wydatków. Najłatwiejszy jest pierwszy sposób. Wynika to logicznie z definicji. Ale jego zastosowanie wiąże się z problemami z gromadzeniem danych, nad którymi zajmiemy się później. Obliczanie PKB według wydatków opiera się na fakcie, że wszystkie wydane produkty muszą być przez kogoś kupione. Oznacza to, że suma wartości dodanych powinna być równa stracie uczestników. Obliczanie PKB według dochodu działa na zasadzie, że każdy czynnik przyczynia się do tworzenia produktów gotowych. Należy również uwzględnić import netto. Dlatego PKB powinien być równy sumie dochodów wszystkich producentów.
Według wartości dodanej
Druga nazwa tej metody to metoda produkcji służąca do obliczania PKB. Podejście to odzwierciedla definicję terminu podaną przez OECD.Ponieważ suma wartości dodanej wytworzonej przez wszystkich rezydentów i jednostki instytucjonalne w kraju to PKB, wzór obliczania jest następujący: różnica między całkowitym kosztem produkcji globalnej a zużyciem pośrednim. Do pomiaru produktu krajowego brutto działalność gospodarcza sklasyfikowane według różnych sektorów. Następnie wydajność każdego z nich jest oceniana przy użyciu jednej z metod:
- Pomnożenie produkcji w każdym sektorze przez ceny rynkowe i zsumowanie wyników.
- Zbieranie statystyk dotyczących całkowitej sprzedaży i zapasów z bilansów przedsiębiorstw i ich sumowania.
Odliczenie zużycia pośredniego daje PKB przy wartości współczynnika. W takim przypadku należy wziąć pod uwagę każdy sektor. Wartość dodana plus podatki i minus dotacje to PKB według cen producenta.
PKB Wydatki
Z ekonomii większość rzeczy jest na sprzedaż. Dlatego kwota pieniędzy wydana na zakup towarów i usług może służyć do oszacowania PKB. Wzór w tym przypadku obejmuje następujące składniki:
- Zużycie
- Inwestowanie
- Wydatki rządowe
- Eksportuj
- Importuj
PKB jest równy sumie pierwszych czterech składników minus ostatni. Alternatywna formuła obejmuje wydatki na spożycie ostateczne, nakłady brutto na środki trwałe i eksport netto.
Obliczanie PKB według dochodu
Liczba uzyskana za pomocą tej metody powinna być równa poprzedniej. Jednak w praktyce często pojawiają się błędy statystyczne, które prowadzą do niewielkich różnic. Przychody są zwykle podzielone na pięć kategorii:
- Wynagrodzenia, dodatkowe pieniądze pracy.
- Dochód korporacyjny.
- Procent i zwrot z inwestycji.
- Dochód rolników.
- Zyskaj działalność bez osobowości prawnej.
PKB równa się sumie tych pięciu kategorii minus amortyzacja.
Tło historyczne
William Petty opracował podstawową koncepcję PKB w celu ochrony właścicieli ziemskich przed nieuczciwym opodatkowaniem podczas wojen anglo-holenderskich w latach 1652–1674. Metodę tę opracował merkantylista Charles Davenant. Nowoczesną koncepcję produktu krajowego brutto po raz pierwszy opracował Simon Kuznets, aby zgłosić się do Kongresu USA w 1934 r. Amerykański ekonomista ukraińskiego pochodzenia i laureat Nagrody Nobla już ostrzegali przed problemami z wykorzystaniem tego wskaźnika do pomiaru dobrobytu.
Jednak po konferencji w Bretton Woods w 1944 r. PKB stał się głównym sposobem oceny ekonomii państw. W tym czasie najczęstszym wskaźnikiem był produkt narodowy brutto (w skrócie PNB). Główną różnicą w stosunku do PKB jest to, że mierzy produkcję nie przedsiębiorstw i osób fizycznych będących rezydentami, ale obywateli i firm krajowych, niezależnie od ich miejsca prowadzenia działalności. Wszechobecność produktu krajowego brutto rozpoczęła się w latach 80. Brytyjski ekonomista Angus Maddison, specjalista w dziedzinie ilościowej historii makroekonomicznej, obliczał PKB krajów do 1830 r.
Wskaźniki realne i nominalne
Do obliczenia PKB można wykorzystać zarówno ceny rynkowe, jak i ceny podstawowe. Nominalny produkt krajowy brutto to wartość końcowych towarów i usług wyprodukowanych w państwie. W rezultacie zależy to od inflacji. Jego obecność prowadzi do nieuchronnego wzrostu wskaźnika. Natomiast deflacja powoduje spadek PKB. Obliczanie realnego PKB obejmuje wyłącznie realny wzrost produkcji. Można to wyrazić zarówno w cenach z poprzedniego roku, jak i w innych, które zdecydujesz się wziąć za podstawę. Stosunek nominalnego i realnego PKB nazywa się deflatorem.
Problemy z gromadzeniem danych
Obliczanie wskaźników PKB oparte jest na danych statystycznych dla kraju.Jeśli wartość dodaną wytworzoną przez firmy można łatwo wziąć pod uwagę, to w przypadku sektora publicznego, sektora finansowego zajmującego się produkcją wartości niematerialnych, jest to o wiele bardziej skomplikowane. Niemniej jednak działalność tych sektorów odgrywa znaczącą rolę w gospodarce krajowej krajów rozwiniętych. Konwencje międzynarodowe który kieruje organizacjami i urzędami statystycznymi, musi się stale zmieniać, aby obliczanie PKB dotrzymywało czasu. Miara produktu krajowego brutto jest wynikiem analizy obszernych statystyk, które są osadzone w koncepcyjnych ramach pomiaru.
