Rynek pracy jest kategorią ekonomiczną, przez którą ustala się poziom zatrudnienia, a także przeciętne wynagrodzenie, regulowane stosunkiem podaży i popytu.
Główne funkcje
Rynek pracy charakteryzuje się dwiema głównymi funkcjami, w których przejawia się jego znaczenie:
- Funkcja społeczna oznacza zapewnienie przyzwoitości standardy życia poprzez zapewnienie pracownikom wynagrodzeń i innych gwarancji. Również tutaj mówimy jakość edukacji które powinny zapewnić wymianę wykwalifikowanego personelu.
- Funkcja ekonomiczna Ma on zapewnić sektorom produkcyjnym i nieprodukcyjnym wystarczającą liczbę pracowników, aby osiągnąć maksymalny efekt.
Rola rynku pracy
Wąsko, istotę rynku pracy można znaleźć w następujących funkcjach:
- ustalenie kosztów pracy, które następuje pod wpływem równowagi podaży i popytu;
- określenie warunków zatrudniania i zwalniania, co pozwala uniknąć dyskryminacji;
- tworzenie standardów dotyczących bezpieczeństwa i warunków pracy;
- edukacja i zaawansowane szkolenie w przypadku, gdy produkcja osiągnie zupełnie nowy poziom.
Podaż i popyt
Główne kategorie, według których można scharakteryzować rynek pracy, to podaż i popyt. Tak więc pierwsza koncepcja zakłada aktualnie wymaganą liczbę pracowników o określonej specjalności i kwalifikacjach. Warto zauważyć, że podobnie jak w przypadku rynku towarowego, popyt zaczyna spadać wraz ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia.
Mówiąc o podaży siły roboczej, należy powiedzieć, że jest to liczba osób sprawnych fizycznie, które są gotowe do podjęcia pracy. Wskaźnik ten charakteryzuje się również kwalifikacjami i poziomem wykształcenia potencjalnego personelu. W przeciwieństwie do popytu podaż pracy będzie stale rosła wraz ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia.
Cechy rynku pracy
Większość ludzi jest przyzwyczajona do stosowania pojęcia „rynku” tylko w środowisku gospodarczym, w którym chodzi o kupowanie i sprzedawanie niektórych towarów. Jednak ta kategoria dotyczy także siły roboczej. Cechy rynku pracy można więc opisać następująco:
- samoregulacja tego mechanizmu opiera się na założeniu, że relacje w otoczeniu gospodarczym są wolne i oparte na priorytecie własności prywatnej;
- każda osoba ma prawo do samodzielnego wyboru miejsca i rodzaju pracy i nikt nie ma prawa zmuszać jej do robienia czegokolwiek (wyjątki to praca przymusowa wyznaczona wyrokiem sądu);
- każdy uczestnik stosunków pracy ma pełne prawo do rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej zarówno samodzielnie, jak i na podstawie partnerstwa (w tym przypadku następnie staje się pracodawcą).
Rynek pracy w Rosji
W każdym państwie stosunki robocze budowane są w przybliżeniu na podobnych zasadach, ale z własnymi specyficznymi punktami. Tak więc rozwój rynku pracy w Rosji pod wpływem różnych procesów politycznych i historycznych, który doprowadził do niektórych jego cech. Przed rozpadem ZSRR sfera ta znajdowała się całkowicie pod kontrolą państwa, co wykluczało takie pojęcia, jak „niedobór personelu” i „bezrobocie”.Wraz z upadkiem Unii sytuacja gospodarcza dramatycznie się pogorszyła, co doprowadziło do zjawisk kryzysowych i gwałtownego zmniejszenia liczby zatrudnionych obywateli. Niemniej jednak po długim okresie rehabilitacji rynek pracy znów zaczął wracać do normalnego stanu, co wyraża się w równowadze podaży i popytu na pracę.
Analiza rynku pracy, na podstawie danych statystycznych i badań socjologicznych, wskazuje, że w tej chwili liczba bezrobotnych nie przekracza 5%, co jest wskaźnikiem całkowicie akceptowalnym. Niemniej jednak jest on uśredniany, a zatem nie zapewnia absolutnie obiektywnych informacji. Faktem jest, że bezrobocie w wielu regionach jest znacznie bardziej znaczące, co wynika z warunków naturalnych, położenia geograficznego i braku przemysłu.
Główne problemy krajowego rynku pracy
Rynek pracy w Rosji może charakteryzować się szeregiem istotnych problemów. Najważniejsze z nich można uznać za następujące:
- Miliony przybywają rocznie do kraju migranci zarobkowi. Biorąc pod uwagę, że wymagania dotyczące płac i warunków pracy są dla nich znacznie skromniejsze niż dla obywateli państwowych, naturalne jest, że wolą je pracodawcy. Sytuację tę obserwuje się głównie na niewykwalifikowanym rynku pracy.
- Niespójność podaży i popytu na pracę. Nie chodzi tylko o wskaźniki ilościowe. Główny problem polega na tym, że pracodawcy nie mogą zaoferować kandydatom na stanowisko pożądanego poziomu wynagrodzenia. Prowadzi to do zmniejszenia dochodów ludności, a także do drenażu wykwalifikowanego personelu, który znajduje odpowiednie warunki w zagranicznych firmach.
- Mieszkańcom regionów o wysokiej stopie bezrobocia trudno jest znaleźć pracę w innych obszarach. Wynika to z faktu, że prawie we wszystkich organizacjach warunkiem zatrudnienia jest obecność lokalnego zezwolenia na pobyt lub tymczasowej rejestracji.
Rozporządzenie legislacyjne
Głównym aktem ustawodawczym, na podstawie którego regulowany jest rynek pracy, jest ustawa „O zatrudnieniu ludności Federacji Rosyjskiej”. Wskazano w nim następujące punkty:
- procedura uznawania obywateli za bezrobotnych i ich odpowiednia rejestracja;
- promowanie prawa do pracy;
- podstawowe postulaty polityki publicznej dotyczące funkcjonowania rynku pracy;
- środki mające na celu poprawę sytuacji w dziedzinie zatrudnienia;
- procedura dotycząca działalności służb zatrudnienia w regionach;
- określenie praw i obowiązków wszystkich uczestników rynku pracy;
- procedura opracowywania i analizy sprawozdawczości statystycznej;
- prawa pracownicze przyznane szczególnie wrażliwym grupom obywateli.
Oprócz powyższej ustawy stosunki pracy reguluje również Kodeks pracy i cywilny.
Struktura rynku pracy
Współczesny rynek pracy charakteryzuje się dość złożoną strukturą, która obejmuje następujące elementy:
- podmioty stosunków pracy, które ubiegają się o określone stanowisko, a także bezpośrednio pracodawcy;
- warunki rynkowe, które są połączeniem podaży i popytu, a także warunki pracy, średnie wynagrodzenie, poziom wykształcenia i kwalifikacji;
- akty prawne zawierające zasady rządzące stosunki pracy;
- organy rządowe upoważnione do rozwiązywania problemów związanych z zatrudnieniem;
- alternatywne zatrudnienie, które można wyrazić w pracy tymczasowej lub niepełne zatrudnienie;
- system gwarancji socjalnych dla bezrobotnych, a także osób niezdolnych do pracy z powodu ich kondycji fizycznej lub zaawansowanego wieku;
- komponent edukacyjny i informacyjny, mający na celu szkolenie i przekwalifikowanie rezerw personelu, a także szkolenie zaawansowane.
Model konkurencyjnego rynku pracy
Rynek pracy, funkcjonujący w oparciu o model o czystej konkurencji, charakteryzuje się następującymi cechami:
- liczba firm działających w branży jest dość duża, dlatego istnieje wysoki poziom konkurencji o zasoby pracy;
- liczba pracowników o określonych kwalifikacjach ubiegających się o podobne stanowiska jest również na znacznym poziomie;
- obecna sytuacja rynkowa nie daje żadnej stronie stosunków pracy możliwości dyktowania warunków dotyczących płac.
W ten sposób system jest niezależnie regulowany w oparciu o warunki rynkowe. Wzrost średnich płac powoduje wzrost podaży i spadek popytu. I odwrotnie.
Monopol rynku pracy
Aby rynek pracy mógł zostać uznany za monopolistyczny, musi posiadać szereg cech obowiązkowych, a mianowicie:
- większość pracowników o określonej specjalności i kwalifikacjach jest skoncentrowana w jednej organizacji;
- pracownicy nie mają możliwości alternatywnego zatrudnienia (może to wynikać z cech ekonomicznych i geograficznych, a także specyfiki ich wykształcenia);
- Wszelkie prawa i uprawnienia dotyczące ustalania wynagrodzeń należą wyłącznie do firmy zatrudniającej (liczby mogą się znacznie różnić w zależności od liczby pracowników).
Podobna sytuacja jest typowa dla małych i odległych osiedli, w których istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo tworzące miasto lub sytuacja jest napięta pod względem zatrudnienia. Działalność takich firm powinna być kontrolowana przez związki zawodowe, aby zapobiec naruszaniu praw ludności pracującej.
Międzynarodowe doświadczenie
Celem najbardziej zaawansowanych gospodarek świata (amerykańskich, japońskich i wielu innych) jest absolutne (lub pełne) zatrudnienie, a rynek pracy w tym przypadku zostanie uznany za optymalny. Aby osiągnąć ten cel, często stosuje się następujące działania:
- wsparcie dla rozwijających się firm, a także ścisła kontrola dużych organizacji, aby w jakiś sposób wyrównać płace, które mogą zaoferować wnioskodawcom;
- reguła wynika z poprzedniego przepisu, który zobowiązuje przedsiębiorstwa do zjednoczenia w polityce wynagrodzeń siły roboczej (na przykład małe organizacje przeceniają ten wskaźnik, podczas gdy duże, wręcz przeciwnie, są nieco niedoceniane);
- przedsiębiorcy otrzymują pewne świadczenia i subwencje, w zamian za które zobowiązują się zatrudniać niewykwalifikowany personel o godziwych zarobkach i warunkach pracy;
- te sektory gospodarki, które wytwarzają społecznie znaczące produkty lub usługi, otrzymują kompleksowe wsparcie państwa, nawet w przypadku niezadowalających wyników ekonomicznych.
Warto zauważyć, że rynek pracy nie jest statyczny, ale podatny na ciągłe zmiany. Mogą wystąpić zarówno pod wpływem czynników rynkowych, jak i w wyniku ingerencji organów rządowych.
